Wat te doen bij smetten? Drie tips

Roodheid, scheurtjes en een nattende huid; het zijn allemaal kenmerken van smetten. Deze oppervlakkige huidaandoening komt voor in alle sectoren van de gezondheidzorg. Smetten voorkomen en behandelen behoort dus tot de dagelijkse werkzaamheden van veel verpleegkundigen en verzorgenden. Maar waar moet je precies op letten?

Om die vraag te beantwoorden, ontwikkelde V&VN in 2011 de richtlijn Smetten (intertrigo) preventie en behandeling. V&VN heeft aan ZonMw gevraagd een knelpuntenanalyse te laten uitvoeren om te kunnen beoordelen of de richtlijn nog actueel is. Dit werd gedaan door Nivel en IQ Healthcare Radboudumc. Wat blijkt? De richtlijn is nog actueel, maar niet alle verpleegkundigen en verzorgenden kennen de richtlijn en volgen de aanbevelingen op.

Verpleegkundig specialist Thekla Westra was bij de knelpuntenanalyse betrokken. Ze werkt in een verpleeghuis en ziet dat er in de praktijk inderdaad op verschillende manieren – en niet altijd volgens de richtlijn - met smetten wordt omgegaan. We vroegen Thekla naar de knelpunten die uit de analyse naar voren kwamen en formuleerden zo drie praktische tips.

1. Houd rekening met de risicofactoren

Knelpunten:

• Preventieve maatregelen worden vaak vergeten 
• Er wordt niet gehandeld volgens de richtlijn  
• Cliënten worden te weinig betrokken bij het voorkomen van smetten

Thekla: “De preventie en behandeling van smetten begint met dat zorgverleners de richtlijn kennen. Hierin vind je preventieve maatregelen zoals het op de juiste manier verzorgen van de huid, het voorkomen van huid-op-huid contact en het drooghouden van de huidplooien. In de richtlijn is ook aandacht voor risicofactoren, die de kans op smetten vergroten. Hier moet als een patiënt binnenkomt al naar worden gevraagd. Als je bijvoorbeeld weet dat een cliënt diabetes heeft (risicofactor), weet je ook dat je alert moet zijn wanneer die cliënt terwijl het buiten dertig graden is met een deken wil slapen. Je kunt dan met de cliënt kijken naar een alternatief. Door de cliënt te betrekken bij de preventie van smetten, is de kans van slagen groter.”

2. Weet waarom je op een bepaalde manier handelt en hoe je een behandeling moet uitvoeren

Knelpunten:

• Het is niet duidelijk welke producten gebruikt moeten worden
• Cliënten worden te weinig bij de behandeling betrokken
  
  Thekla: “Door tijdig de juiste maatregelen te treffen, kun je erger voorkomen. In de praktijk merk ik dat er bij zorgverleners soms een stukje inzicht ontbreekt: waarom tref je bepaalde maatregelen? Bijvoorbeeld als het gaat om het uit elkaar houden van huidplooien. Je moet snappen waarom je dat doet, zodat je inziet dat een extra handeling zoals scheurlinnen tussen de huidplooien plaatsen belangrijk is. Welk product wordt ingezet om smetten te behandelen, verschilt per instelling. De richtlijn adviseert Zinkoxidesmeersel FNA. Niet alleen het product, maar ook de aanbrengtechniek is belangrijk. Dun inkloppen, geen dikke lagen. Als je toch dikke lagen gebruikt en dat weer moet schoonmaken, kan dat voor de cliënt vervelend zijn. Dit kan een reden zijn om zorg te weren.”

3. Zorg voor goede afspraken en een goede overdracht

Knelpunt:

• Samenwerkingsafspraken over de behandeling ontbreken

Thekla: “Er kan wel worden geconstateerd dat iemand een smetplek heeft, maar als dit niet goed wordt overgedragen en er door de volgende zorgverlener geen aandacht aan wordt besteed kan de plek alsnog erger worden. Denk aan een infectie of schimmel. Een goede overdracht is dus heel belangrijk. Het moet duidelijk zijn wie waarvoor verantwoordelijk is en wie de deskundige is die je om hulp kan vragen. Je zorgt voor continuïteit in de zorg door allemaal de richtlijn te volgen, onderling duidelijke afspraken te maken en het proces regelmatig te evalueren en verbeteren.”