Concept advies IC's: snel 1.700 bedden structureel niet mogelijk én niet wenselijk

Het snel verhogen van de IC-capaciteit naar 1.700 bedden structureel is niet mogelijk en niet wenselijk. 1.350 bedden is wat de structurele IC-capaciteit zou moeten zijn op basis van de toename in zorgvraag. De komende jaren moet in geval van pieken flexibel worden opgeschaald, met maximale ondersteuning voor IC-verpleegkundigen. Op de korte termijn (najaar 2020) lijkt de inzet van capaciteit in Duitsland om pieken op te vangen onontkoombaar.

In elk scenario voor opschaling is het tekort aan verpleegkundigen het grootste probleem. Dit kan alleen worden opgelost door het aantrekkelijker maken van het verpleegkundig beroep. Een herwaardering van de functie is onvermijdelijk: zowel als het gaat om salariëring als om zeggenschap op alle niveaus, (flexibele) roosters, loopbaanperspectief en extra ondersteuning. Dit is de kern van het concept-advies van V&VN-IC samen met NVIC over de IC-capaciteit. Rowan Marijnissen: “Eind volgende week moeten ons gezamenlijke advies aanbieden aan het LNAZ: dit coördineert de uitvoering van het verzoek van de minister. Alle collega’s kunnen hun mening geven. Dit kan tot en met woensdag 17 juni door een mail te sturen naar ic@venvn.nl. Daarna verwerken we de reacties en maken we het advies af. Ik realiseer me dat dat kort dag is, maar ik hoop dat mijn collega’s in ons voorstel terugzien dat de uitkomst van de peiling leidend is geweest.”

Niet wenselijk en niet mogelijk

Op basis van de te verwachten zorgvraag in de toekomst – nog los van COVID-19 – is een structurele capaciteit van 1.350 bedden nodig.  Het is dus niet wenselijk om permanent  1.700 IC-bedden beschikbaar te hebben, omdat dan langere tijden met lage bedbezetting te verwachten zijn. Dit komt de motivatie van personeel niet ten goede (te weinig te doen) en het is niet kosteneffectief. Het is overigens ook niet mogelijk. De huidige personeelscapaciteit aan IC-verpleegkundigen is onvoldoende en neemt jaarlijks niet toe maar af. De verwachting is dat deze trend – zonder beter personeelsbeleid – de komende jaren doorzet.

Harmonicamodel

Het meest passende voor het opvangen van “COVID-19 pieken” is een harmonica model dat zich stapsgewijs uitrekt van 1.150 tot 1.700 bedden. Op papier zijn er structureel 1.150 IC bedden in Nederland. Maar door een tekort aan verpleegkundigen waren begin dit jaar slechts 900 daarvan operationeel (‘warme’ IC-bedden).

Het opschalen van het aantal beschikbare IC-bedden wordt beperkt door tekorten aan IC-verpleegkundigen. Om de beschikbare IC-bedden wel  operationeel te krijgen, zal er afgeweken moeten worden van de kwaliteitseisen. Dat betekent dat de span of control omhoog moet (naar 1:2) en dat ondersteunende verpleegkundigen moeten worden ingezet. Tijdens een piek is het mogelijk om kortdurend (niet langer dan een maand) op te schalen en met een ratio van 1 verpleegkundige op 3 patiënten te werken en zo 1.700 bedden operationeel te hebben. Dit vergt echter de inzet van 5.200 FTE aan ondersteuners. Indien bij een nieuwe piek de uitbreiding van capaciteit niet gerealiseerd is of een piek langer duurt dan een maand,  dan lijkt het gebruik maken van IC-bedden in Duitsland onontkoombaar.

Extra capaciteit op COVID-verpleegafdelingen

In het geval er 1.700 patiënten op de IC liggen, vergt dat ook extra capaciteit op COVID-verpleegafdelingen. Daarvoor zijn ongeveer 5.800 fte verpleegkundigen nodig. Samen met de 5.200 fte aan ondersteuning op de IC vergt dat dus een capaciteit van ruim 10.000 fte.  Het kan niet anders dan dat dat ten koste gaat van de reguliere zorg.

Ondersteuning

Daarnaast moet er een flexibele schil van buddy’s zijn bestaande uit personeel met verschillende achtergronden (zoals anesthesiemedewerker of verkoever verpleegkundige), maar ook personeel van buiten het ziekenhuis. Vanwege de wisselende inzet en achtergrond van deze buddy’s is scholing en standaardisatie van het takenpakket van buddy’s voor alle IC’s van groot belang. Ook moeten IC-verpleegkundigen ondersteund worden met scholing om de rol van supervisor goed uit te kunnen voeren.

Boter bij de vis: herwaardeer verpleegkundig beroep

Dé oplossing voor de personeelstekorten ligt natuurlijk voor een deel in het vergroten van de instroom in de specialistische opleidingen en van de opleidingscapaciteit. Maar vooral in behoud: het voorkomen dat verpleegkundigen massaal de zorg de rug toekeren, zoals nu het geval is. Niet alleen als het gaat om IC-verpleegkundigen en andere collega’s uit het ziekenhuis. De maatschappelijke opdracht is breder. In alle sectoren van de zorg is er een wereld te winnen als het gaat om de aantrekkelijkheid van het verpleegkundige beroep. Een herwaardering van de functie is onvermijdelijk: zowel als het gaat om salariëring als om zeggenschap op alle niveaus, (flexibele) roosters, loopbaanperspectief en extra ondersteuning. Rowan Marijnissen: “Er moet boter bij de vis.”