Column Stomaverpleegkundige: de dagelijkse praktijk - deel 1

Stomazorg thuis? Ja, natuurlijk!

Deel 1

Intro

Dunja Boltjes is sinds 6 jaar stomaverpleegkundige bij Omring thuiszorg in Noord-Holland. In haar vorige functie, waar ze veel verschillende taken had, vond ze wond- en stomazorg erg leuk. Ze heeft toen voor haar passie gekozen en is in de thuiszorg als wond- en stomaverpleegkundige gaan werken.

In gesprek met Dunja straalt de passie ervan af. Ze heeft zo veel te vertellen dat haar column in 2 delen verschijnt. In dit eerste deel vertelt ze vooral hoe de zorg georganiseerd is rondom nieuwe en bestaande stomadragers.

In het tweede deel (dat in de volgende nieuwsbrief verschijnt) illustreert ze aan de hand van de praktijkvoorbeelden waarom stomazorg in de thuiszorg een grote meerwaarde heeft. En waarom ze bewust kiest om juist in de thuiszorg als stomaverpleegkundige te werken.

Dunja werkt 24 uur per week en doet ook wondzorg. In de praktijk is het nu vooral stomazorg omdat er veel stomadragers zijn en er vanuit teams en poli’s veel vraag is naar ondersteuning. Bij de Omring zijn er 2 teams gespecialiseerde verpleegkundigen, regionaal verdeeld. In het team van Dunja (kop van Noord-Holland) is zij de enige stomaverpleegkundige. In het andere team (West-Friesland) is nu een stomaverpleegkundige in opleiding.

Dunja vertelt...

Er zijn best veel mensen met een stoma binnen de thuiszorg. Zowel als iemand langer een stoma heeft als kort na de operatie kan ik begeleiding en advies geven.

Nieuwe stomadragers …

Ik plan bij nieuwe stomadragers, bij voorkeur in de eerste 2 weken, een huisbezoek om kennis te maken en duidelijk te maken wat ik voor hen kan betekenen. Het wisselt of mensen direct open staan. Bij sommige mensen heb ik direct bij het eerste bezoek een diepgaand gesprek, bij andere mensen zijn een paar bezoeken nodig om vertrouwen te winnen en om te laten zien wat ik voor hen kan betekenen. Daarnaast neem ik dan altijd contact op met de stomapoli van het ziekenhuis. Ik stem af hoe vaak iemand nog naar het ziekenhuis moet voor de stomazorg en/of chirurg om te voorkomen dat iemand alleen voor hechtingen verwijderen naar het ziekenhuis moet. Dit kan in deze fase soms intensief zijn voor de stomadrager.

Ook zie ik soms dat de wijkteams doorgaan met stoma verzorgen in de frequentie zoals op de overdracht uit het ziekenhuis gevraagd is. Gelukkig merk ik dat ik binnen de teams meer bekendheid krijg; nu gebeurt het regelmatig dat ze direct aan mij doorgeven dat er een stomadrager uit het ziekenhuis is gekomen. Hier kan ik dan al in een vroeg stadium kennismaken. Ook kan ik dan direct de vinger aan de pols houden of bijvoorbeeld de opening van de huidplaat aangepast moet worden en overleggen met de stomadrager om de zelfzorg te leren.

Ook als het wijkteam geen zorg meer hoeft te geven kan ik in het begin nog wekelijks langsgaan. Als de stomadrager mij bij een bezoek vertelt dat de stoma al verzorgd is weet ik dat ik dat ik wat meer op afstand kan gaan werken. Ik bouw dan de contacten af en houd het reguliere follow-up schema aan. Natuurlijk stem ik dit af op de wensen en in welke fase iemand zit. Denk bijvoorbeeld aan als iemand weer gaat werken, sporten of hobby’s gaat oppakken.  Ik geef mijn contactgegevens zodat de stomadrager bij nieuwe hulpvragen altijd weer een beroep op me kan doen.

... en daarna

Ik zie regelmatig mensen die een pittige tijd in het ziekenhuis hebben gehad en soms zelfs een beetje getraumatiseerd zijn. Als ze dan opknappen hebben ze het idee dat ze het wel redden met de stomazorg. Natuurlijk is het mooi om te zien dat iemand zelfredzaam is, maar wat ze zich dan niet altijd realiseren is dat er op langere termijn lichamelijke veranderingen kunnen ontstaan waardoor de verzorging van de huid en stoma soms aanpassingen nodig hebben. Veel stomadragers hebben geen idee hoeveel verschillende materialen er zijn.

Zo werd ik recent gevraagd bij iemand die al 15 jaar een stoma heeft en altijd hetzelfde materiaal. Deze stomadrager heeft helemaal geen contact meer met een chirurg of stomaverpleegkundige. Nu treden er problemen op. Het is dan jammer dat je zo iemand niet al 5 jaar eerder in beeld hebt. Dan kan je grotere problemen voorkomen.

Eigen omgeving

Een grote meerwaarde van stomazorg thuis is dat je de stomadrager in de eigen omgeving ziet. Wat doet iemand bijvoorbeeld in de tuin of hoe verzorgt iemand de stoma in zijn eigen omgeving. Vooral als iemand langer een stoma heeft, ontwikkeld iemand zijn eigen gewoontes. Ik kwam bij een mevrouw waarbij de huidplaat regelmatig losliet. Zij had een nattende, geïrriteerde huid gehad en deed daar sudocrème op, sindsdien had ze deze problemen. Dit zie je dan direct als je iemand thuis zelf de zorg ziet uitvoeren. Ik kan dan uitleg en andere adviezen geven.  

Het is voor mij echt een uitdaging om mensen die al langer een stoma hebben en hun eigen rituelen hebben ontwikkeld te laten zien dat het soms anders kan, zodat het voor hen zelf beter wordt. Ik heb meerdere stomadragers mogen helpen die al langere tijd problemen hadden. Iemand denkt dan dat het nooit meer goed komt. Door mijn adviezen gaat het dan eindelijk weer beter, kan je iemand wat meer zekerheid geven en durft iemand het weer aan om op vakantie te gaan.

Intercollegiaal contact

Gelukkig heb ik goed contact met de ziekenhuizen en dat wordt steeds beter. De stomaverpleegkundigen uit het ziekenhuis bellen mij nu soms ook zelf om iemand te vervolgen. Een groot deel van de stomazorg kan in de thuissituatie gegeven worden. Met name voor medische vragen is goed contact binnen het ziekenhuis wel fijn. Bijvoorbeeld bij bepaalde problemen is het fijn als een dermatoloog meekijkt. Dit kan ik dan overleggen via de stomaverpleegkundige in het ziekenhuis.

Als een stomadrager een vraag heeft inventariseer ik de situatie en beoordeel en bespreek of het misschien nodig is om naar het ziekenhuis te gaan. Ik overleg dan eerst zelf met het ziekenhuis wat zij ervan vinden. Ik streef ernaar om steeds de connectie met het ziekenhuis te houden om te voorkomen dat het beeld ontstaat dat de stomaverpleegkundige in de thuiszorg “haar eigen ding doet”.

[tekst: Jolanda Smelt]