Corona

De uitbraak van corona, begin 2020, had een grote impact op de werkzaamheden van zorgverleners in Nederland. Verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten werkten samen met andere zorgprofessionals keihard om de uitbraak van het coronavirus in ons land zo veel mogelijk onder controle te houden. Vanaf het uitbreken van de pandemie deden we dagelijks nieuwe inzichten op over het ziektebeeld en ziekteverloop. Richtlijnen en protocollen volgden elkaar in hoog tempo op. Reguliere zorg werd in eerste instantie uitgesteld en kwam na de eerste golf weer enigszins op gang. Het was duidelijk: corona zette de dagelijkse praktijk van alle zorgprofessionals op z’n kop.

V&VN deed er alles aan om de beroepsgroepen zo goed mogelijk te helpen tijdens de pandemie. We haalden voortdurend op waar de knelpunten lagen, we zorgden dat de ervaringen, zorgen en dilemma’s zichtbaar werden voor politiek Den Haag en de landelijke media, we ontwikkelden kwaliteitsstandaarden en we lieten de stem van de beroepsgroepen zo goed mogelijk horen aan de beleidstafels. In de tijdlijn ‘Coronajaar 2020’ vind je een gedetailleerd overzicht van bepalende momenten in 2020. Enkele in het oog springende activiteiten beschrijven we daaronder.

Het coronameldpunt

Sinds half maart 2020 kunnen leden en niet-leden hun zorgen, dilemma’s, knelpunten en ideeën delen via het Meldpunt van V&VN. In 2020 ontving het meldpunt 2.105 meldingen, waarvan meer dan 200 meldingen in de eerste week in maart. Met het Meldpunt konden we signalen uit de dagelijkse praktijk zo snel mogelijk ophalen, bundelen en delen. Zo kregen we een goed landelijk én regionaal overzicht van waar de grootste problemen (kunnen) ontstaan, en hoe ze kunnen worden opgelost. Die inzichten bespraken we vervolgens met het ministerie, de vakbonden, artsen, werkgevers en andere betrokken partijen.

Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM)

Tijdens de eerste golf had een groot deel van de meldingen betrekking op het tekort aan persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM). Wij hebben in de landelijke media intensief aandacht gevraagd en gekregen voor het gebrek aan beschermingsmiddelen en de zeer zorgwekkende situatie in verpleeghuizen en de wijkverpleging. PBM kwamen te langzaam beschikbaar. Veel verpleegkundigen en verzorgenden raakten besmet en het ziekteverzuim nam toe.

V&VN en vakbonden hebben gezamenlijk opgeroepen tot het preventief gebruik van mondneusmaskers in de zorg. Dit is door de zorgsector overgenomen en gemeengoed geworden. Tijdens de tweede golf en met inachtneming van de risico’s door nieuwe virusmutaties heeft V&VN een eigen leidraad over het voorzorgsgebruik van FFP2-maskers voorbereid. Ook dit is, onder andere door de Tweede Kamer, breed omarmd.

Actuele informatie op de website

De antwoorden op de meest voorkomende vragen uit het meldpunt vermeldden wij op de website van V&VN. Daar delen wij ook een actueel overzicht van richtlijnen, handreikingen en andere relevante onderwerpen (bijv. over het testbeleid van de GGD en over Extra handen voor de zorg). V&VN stond 24/7 in contact met het ministerie van VWS en met andere betrokken partijen om input te leveren op en mee te denken over relevante kwaliteitsstandaarden. We maakten een aparte themapagina over persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM). Ook verwezen we naar online scholingen en webinars en naar hulplijnen voor mentale en psychische hulp of coaching.

Meer zeggenschap

In de eerste golf waren er bij de beleidsmakers in Den Haag onrealistische verwachtingen over de opschaling op de IC’s. Er werd vanuit gegaan dat opgeschaald kon worden naar 2.400 en meer bedden. Mede op basis van peilingen onder IC-verpleegkundigen heeft V&VN in de media, bij overheid en politiek en in sectoroverleg laten weten dat dit niet realistisch is. Hierdoor zijn opschalingsplannen sterk bijgesteld.

Grote bottleneck bij opschalen is het tekort aan IC-verpleegkundigen. De Tweede Kamer zei unaniem: geef verpleegkundigen bij gesprekken over opschaling van de IC-capaciteit een even zware stem als de artsen. Het gevolg: verpleegkundigen kregen inspraak in de plannen voor de opschaling van IC’s en stelden een meer realistisch scenario voor. De afdeling V&VN Intensive Care speelde hier een belangrijke rol in.

Het gebrek aan zeggenschap bestond niet alleen in de ziekenhuizen, maar ook in andere sectoren. Verpleegkundigen en verzorgenden in verpleeghuizen en in de gehandicaptenzorg hadden vaak het gevoel niet zichtbaar genoeg te zijn, terwijl zij geconfronteerd werden met ingrijpende maatregelen, zoals een bezoekersregeling of zelfs een bezoekverbod in instellingen en daarbij ook nog eens minder goed dan in het ziekenhuis voorzien werden van persoonlijke beschermingsmiddelen. V&VN heeft dit punt bij het kabinet, politiek, beleidsmakers en zorgpartijen voortdurend onder de aandacht gebracht. Mede als gevolg hiervan kwam er in 2020 steeds meer aandacht voor het belang van zeggenschap van verzorgenden, verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten. 

De politieke steun voor meer zeggenschap en inspraak is inmiddels breed. Maar ook meer (structurele) waardering voor verpleegkundigen en verzorgenden staat mede dankzij de inbreng van V&VN hoog op de politieke agenda.  

Ook ging in 2020 een SER-traject van start gegaan over het loopbaanperspectief in de zorg. In dit traject participeren ook verpleegkundigen. Al vóór de coronapandemie vormde de druk op de arbeidsmarkt in de zorg immers een groot vraagstuk en dit is in 2020 alleen maar groter geworden.

Aandacht voor de zorgverlening buiten het ziekenhuis

Voor de situatie buiten de ziekenhuizen was aanvankelijk minder aandacht in de politiek en in de media. Zo bungelden wijk en verpleeghuis bij de verdeling van beschermende middelen aanvankelijk onderaan. V&VN heeft zich onophoudelijk ingezet voor meer aandacht en passende maatregelen in álle sectoren (zoals de langdurige zorg en de GGZ) als het gaat om het instellen van een bezoekregeling, oplossen van tekorten aan PBM, de opname van sectoren in het coronadashboard en aansluiting bij die plekken waar de besluitvorming over de crisisaanpak plaatsvindt. Ook vroeg - en verkreeg - V&VN aandacht voor toegang tot de fast-lane van de teststraten voor kleine niet-gecontracteerde aanbieders van wijkverpleegkundige zorg in de thuissituatie. In de GGZ werkten we samen met de GGZ-afdelingen actief mee aan de ontwikkeling van de richtlijn ‘corona & GGZ’.

Zichtbaarheid van de beroepsgroep

V&VN streefde er voortdurend naar dat de verhalen van onze beroepsgroepen doorklonken in de media, zowel op radio en televisie als in de kranten en vakbladen. De belangstelling was groot. Nederland zag de onmisbare rol die onze beroepsgroepen vervulden. We brachten samen met de leden de menselijke verhalen achter het veranderde werk, de tekorten aan beschermende middelen, onbruikbare richtlijnen en de uitputtingsslag tijdens de coronamarathon. Ook de resultaten van de ledenpeilingen, die door de grote betrokkenheid van onze beroepsgroepen tienduizenden keren werden ingevuld, gebruikten we om de ervaringen van onze leden te vertellen in de media. Mede door deze verhalen lukte het om de politiek en andere partijen in beweging te krijgen. We werkten hiervoor nauw samen met verschillende afdelingsbestuurders van onder meer V&VN Intensive Care, V&VN Verzorgenden, V&VN Verpleegkundig Specialisten, de GGZ-afdelingen en V&VN-ambassadeurs uit de wijk en de verpleeghuizen die samen met de interim-voorzitter van V&VN het woord voerden in de media. De voorzitter van V&VN IC werd een boegbeeld voor de IC-verpleegkundigen in Nederland. Toen Elsevier Weekblad de IC-verpleegkundigen in Nederland tot ‘Nederlander van het Jaar 2020’ verkoos, sierde zij de cover. In de tijdlijn ‘coronajaar 2020’ vind je een beknopt overzicht van media-optredens van V&VN op bepalende momenten.

Ook op onze eigen mediakanalen stonden de ervaringen van onze leden centraal. Zo stonden vier van de vijf V&VN Magazines volledig in het teken van werken in tijden van corona: de knelpunten, de lessen, de uitdagingen in veranderende werkomstandigheden en de uitputtingsslag die komt kijken bij coronazorg. Leden uit alle sectoren werden uitgebreid geïnterviewd en in beeld gebracht in tientallen portretten. Via onze nieuwsbrief werden leden wekelijks op de hoogte gehouden van de ervaringen van hun collega’s in het land. En via onze social media zagen onze achterban, onze stakeholders, politici en journalisten dagelijks waar wij als verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten tegenaan liepen en waar we ons hard voor maakten in de strijd tegen corona.

Coulance bij herregistratie Kwaliteitsregister V&V en Verpleegkundig Specialistenregister

Door de toegenomen werkdruk door corona komen veel verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten niet toe aan het volgen van bijscholing en nascholing zoals ze dat voorheen gewend waren. De registers die V&VN beheert (het Kwaliteitsregister V&V, het Verpleegkundig Specialistenregister en het Register Zorgprofessionals) voorzagen we van coulanceregelingen om hieraan tegemoet te komen.

Coronajaar 2020: tijdlijn