7 vragen aan GGD-verpleegkundige Saskia over het coronavirus

Op 28 februari schreef Saskia van Egmond, verpleegkundige Maatschappij & Gezondheid bij GGD Kennemerland, een blog over het coronavirus. Hoe gaat zij hier als GGD-verpleegkundige mee om? Op het moment dat Saskia’s blog verscheen, was de eerste besmetting in Nederland net een feit. Inmiddels zijn we een week verder en is de situatie in Nederland flink veranderd: 82 besmettingen, beschermende hulpmiddelen zoals mondkapjes dreigen op te raken en het virus is bij de eerste zorgprofessionals in ziekenhuizen vastgesteld. We stelden Saskia zeven vragen over de huidige situatie.

1. Hoe heeft de toename van het aantal besmettingen jouw werk beïnvloed?
"Het heeft veel veranderd. In plaats van vijftig telefoontjes per dag, komen er nu bij de GGD soms wel tweehonderd telefoontjes per dag binnen. We doen veel aan onrustbestrijding: ongeruste mensen te woord staan en uitleg geven. Veel zorgen komen voort uit onwetendheid. Door goed uit te leggen hoe het virus zich gedraagt en zich verspreidt, kun je mensen geruststellen. Wij maken een verdeling: welke mensen voldoen aan de norm om getest te worden? Daar ga je als GGD-verpleegkundige naartoe. Als iemand besmet is, neem ik of nemen mijn collega’s ook contact op met de mensen om die persoon heen. Dat contactonderzoek vraagt heel veel tijd. We moeten al die mensen vervolgens twee weken lang monitoren. Dat betekent iedere dag contact. Dat is praktisch gezien veel werk, maar ook emotioneel soms zwaar. Het raakt mij dat mensen zo ongerust en angstig zijn."

2. Hoe ga je om met al die emoties?
"Gisteren stond ik bij de brandweerkazerne in Hoofddorp, waar gestrande reizigers die besmet zijn met het coronavirus kunnen worden opgevangen. Ook al is er geen dreiging of risico voor omwonenden en mensen op de kazerne, je merkt toch: het heeft impact. Toen ik klaar was met het geven van de voorlichting, zat ik zelf aan mijn taks. Er kwam een brandweerman naast me staan en hij zei: 'Mag ik even een arm om je heen slaan?' Dat heeft zo geholpen! Ook collega’s vragen regelmatig hoe het met me gaat. We letten op elkaar. Dat helpt. Verder ga ik op tijd naar bed, eet ik gezond en zorg ik dat ik kan ontspannen. En ik weet dat het ook weer overgaat. Deze situatie is tijdelijk."

3. Hoelang denk jij dat het duurt voordat we kunnen zeggen: het is overgegaan?
"Ik heb geen glazen bol, maar kijkend naar de ontwikkelingen verwacht ik dat we over zo’n vier tot acht weken het hoogtepunt zullen bereiken. Daar zijn we nu nog niet. Het is nu, met 82 besmettingen, in Nederland nog te overzien. Maar als dat er onverhoopt duizenden worden, is het natuurlijk niet meer te doen om al die patiënten en hun contacten te monitoren. Dat wil je niet, maar je houdt er wel rekening mee. Na het hoogtepunt kunnen we hopelijk weer gaan afschalen."

4. Er is inmiddels ook een aantal zorgprofessionals besmet geraakt met het coronavirus. In Eindhoven heeft een verpleegkundige het virus vermoedelijk opgelopen bij het verplegen van een patiënt bij wie het virus maandag werd vastgesteld. Hoe lees jij dit soort berichten?
"Als je weet dat een patiënt besmet is, neem je voorzorgsmaatregelen. Maar in veel gevallen weet je het niet, bijvoorbeeld omdat iemand niet heeft verteld dat hij of zij in een risicogebied is geweest of klachten heeft. Dan heb je geen controle. Dan weet je niet wanneer je wel maatregelen moet nemen en wanneer niet. Dat is een naar gevoel. Je doet zo je best om niet besmet te raken en anderen niet te besmetten en toch word je ziek. Dat kan natuurlijk een behoorlijke emotionele impact hebben."

5. Heb je tips voor verpleegkundigen en verzorgenden over hoe ze met deze emotionele impact kunnen omgaan?
"Zorg goed voor jezelf en voor elkaar. Geef je gevoel van angst de ruimte, maar blijf ook naar de feiten kijken. Word je ziek? Voel je dan niet schuldig. Het is niet altijd meer controleerbaar. Heb je toch last van een schuldgevoel omdat je bijvoorbeeld door ziekte je collega’s niet meer kunt steunen? Zoek dan hulp. Bij de bedrijfsarts, je leidinggevende of bij elkaar."

6. We hebben te maken met personeelstekorten. Wat als er nu ook nog verpleegkundigen en verzorgenden uitvallen doordat ze zelf te maken krijgen met het virus, terwijl de zorgvraag door het virus alleen maar toeneemt?
"Die tekorten worden nog nijpender. Het virus legt een enorme druk op de zorg én op de verpleegkundigen en verzorgenden die aan het werk zijn. Je hoopt alleen maar dat de mensen die ziek zijn snel opknappen en weer aan het werk kunnen. Bij ziekenhuizen worden er in dit soort situaties prioriteiten gesteld, zoals staat beschreven in het bedrijfscontinuïteitsplan: welke zorg heeft de hoogste prioriteit? Het belangrijkste is dat er niet uit paniek wordt gehandeld, maar dat er goed wordt gekeken: wat zijn de maatregelen en hoe kunnen we die het beste in de praktijk brengen?"

7. Heb je nog andere tips voor verpleegkundigen en verzorgenden?
"Zorg dat je goede kennis hebt over het virus en hoe het virus zich verspreidt, zodat je mensen die zich zorgen maken gerust kunt stellen. Zorg daarnaast voor goede handhygiëne, dat is belangrijk voor alle infectieziekten. En blijf elkaar steunen. Weet dat deze crisis ook weer overgaat. Iedereen is knetterhard aan het werk om het virus onder controle te houden. Ik vind dat alle verpleegkundigen en verzorgenden in Nederland een enorme schouderklop verdienen!”

Saskia van Egmond werkt als verpleegkundige in het team infectieziektebestrijding bij GGD Kennemerland.