Ankana blogt: Morele pijn

Ankana Spekkink, ethicus, oud-verpleegkundige en voorzitter van de Commissie Ethiek van V&VN, voerde tijdens de coronacrisis gesprekken met verpleegkundigen en verzorgenden over ethische dilemma’s en morele stress. Ze blogt over het erkennen van hun morele pijn.

Het aantal coronabesmettingen in Nederland blijft dalen en de maatregelen worden steeds meer versoepeld. Tijd voor feest, een beetje meer terug naar normaal. Maar van dat feestelijke gevoel blijft voor veel verpleegkundigen en verzorgenden weinig over. De afgelopen maanden waren pijnlijk, soms té pijnlijk.  En de gevolgen gaan we nu merken.

Van de een op andere dag was er het virus en kwamen de maatregelen van bovenaf de praktijk binnenvallen. Maatregelen die soms haaks stonden op dat wat verpleegkundigen en verzorgenden doen om zorg goede zorg te laten zijn. Dat waar dag in dag uit naar gestreefd wordt werd ineens opzijgeschoven voor maatregelen waarvan niemand kon vertellen of dit wel de juisten zouden zijn. De gevolgen van het virus en de maatregelen zijn voor velen lang niet altijd zichtbaar geweest, maar voor verpleegkundigen en verzorgenden wél. Zij stonden er, samen met hun patiënten, middenin.

Onvoldoende beschermende middelen om nog even binnen te lopen bij angstige geïsoleerde patiënten, het geluid van het gerammel aan de deur van een besmette bewoner met dementie, keer op keer mensen teleurstellen, angst voor je eigen veiligheid en die van je familie, schuldgevoelens voor het mogelijk besmetten van de door jou zo geliefde bewoners, met pijn in je hart familie moeten vertellen dat ze geen afscheid mogen nemen van hun dierbare, cliënten die achteruitgaan door de plotselinge eenzaamheid, mensen die in eenzaamheid sterven of ouders die niet naar hun gehandicapte kind kunnen en noodgedwongen alle verantwoordelijkheid bij jou moeten laten. Het is een kleine greep uit de talloze ervaringen van verpleegkundigen en verzorgenden de afgelopen periode. De ervaringen liegen er niet om, goede zorg stond misschien wel meer op het spel dan veel van jullie ooit eerder hebben meegemaakt.

En ook al is er nauwelijks tijd om terug te kijken (de zorg moet door), we kunnen er niet omheen. De eerste geluiden van uitvallend zorgpersoneel komen binnen. Zij zijn geraakt door onmacht, angst, twijfel en verdriet. Geraakt door langdurige morele stress. Er is pijn, morele pijn. Een pijn die gehoord moet worden omdat het gaat over het hart van de zorg. Omdat het gaat over het morele kompas van onze verpleegkundigen en verzorgenden. Een moreel kompas dat in lange tijd niet zo scherp is geweest. Een kompas dat we moeten helen, koesteren, oppoetsen, bevragen, scherp houden en misschien wel veel meer moeten laten spreken.