Het jaar 2022 in een notendop: van hoge druk op de zorg tot meer zeggenschap

De laatste uren van 2022 tikken weg. Scroll mee door een overzicht van belangrijke gebeurtenissen in een veelbewogen jaar.

Januari

Het jaar begint in harde lockdown, nadat het aantal coronabesmettingen (en dus de druk op de zorg) eind vorig jaar weer flink was opgelopen. Halverwege januari worden de maatregelen heel langzaam weer versoepeld.

De coronacrisis zorgt ervoor dat we bewuster dan ooit bezig zijn met infectiepreventie. De pandemie benadrukt het belang van hygiënisch werken en het voorkomen van infecties in de ouderenzorg. Maar hoe pak je dat op een duurzame manier aan? V&VN, Verenso, ActiZ, Waardigheid en trots op locatie en het ministerie van VWS slaan de handen ineen met het programma Samen werken aan infectiepreventie.

Februari

De druk op de IC’s neemt af en steeds meer beperkingen in de samenleving gaan overboord. Maar de druk op de rest van de zorg is in februari nog steeds hoog. De uitval is groot, door quarantaine en ziekte. De personele bezetting staat onder druk én de kwaliteit van leven van bewoners en cliënten. “Elke dienst is het maar de vraag met hoeveel we zijn”, zegt Inge Rinzema, verpleegkundig specialist ouderenzorg in Groningen en voorzitter van V&VN Verpleegkundig Specialisten.

Tv-programma Nieuwsuur onthult dat het ministerie van VWS meeschreef aan de richtlijn voor het gebruik van persoonlijke beschermende middelen van het RIVM. Onder politieke druk van het ministerie stelde het RIVM dat ‘het preventief gebruik van mondneusmaskers’ helemaal niet nodig was. Verpleeghuizen en aanbieders van wijkverpleging baseerden hun pbm-beleid op de richtlijnen van het RIVM. “Jaap van Dissel heeft ons bedonderd”, zegt Marita de Kleijne, voorzitter van V&VN Verzorgenden in de Volkskrant.

De Onderzoeksraad voor de Veiligheid concludeert dat het Outbreak Management Team tijdens de eerste golf de ouderenzorg niet of nauwelijks in het vizier had. V&VN-voorzitter Bianca Buurman: “Er is veel te weinig geluisterd naar verpleegkundigen en verzorgenden.”

Maart

Een groep Brabantse ambulancemedewerkers vertrekt begin maart met hulpgoederen naar Oost-Polen om Oekraïense vluchtelingen te helpen. “Als je de kans hebt om tijdens deze crisis iets te betekenen voor mensen in nood, dan moet je dat gewoon doen”, zegt Jan Hoefnagel, één van de vrijwilligers en destijds voorzitter van V&VN Ambulancezorg.

De Ledenraad van V&VN besluit dat er twee afdelingen bijkomen. De afdelingen Kinderverpleegkunde en Voortplanting, Obstetrie en Gynaecologie (VOG) gaan samen als Vrouw en Kind. V&VN Verzorgenden was een platform, maar wordt nu een afdeling.

Uit een grote ledenpeiling blijkt dat driekwart van de verpleegkundigen en verzorgenden een individueel scholingsbudget wil, terwijl slechts een kwart hierover beschikt. V&VN-voorzitter Bianca Buurman: “De middelen zijn te beperkt en werkgevers bieden te weinig ruimte om onder werktijd scholingen te volgen. Te vaak zijn het anderen die bepalen wat het aanbod is. Dat moet anders.”

April

De komende twintig jaar zal het aantal ouderen met dementie waarschijnlijk ruim verdubbelen, terwijl het aantal verpleegkundigen en verzorgenden juist afneemt. Voor de redactie van tv-programma Pointer (KRO-NCRV) is het in april aanleiding om de zorg in deze hoek tegen het licht te houden, met hulp van V&VN. V&VN-bestuurder Jaap Kappert: “We besteden te weinig aandacht aan kijken waar het gedrag van mensen met dementie precies vandaan komt. Terwijl juist daar de grootste inspanning op gericht moet zijn. Je moet de mensen namelijk kennen om goed voor ze te kunnen zorgen.”

Ook gaat het Landelijk Actieplan Zeggenschap van start. Een plan - van twee beroepsverenigingen en vijf werkgeversorganisaties - om de professionele zeggenschap merkbaar te verbeteren en de veerkracht te versterken. Er is subsidie beschikbaar voor zorgorganisaties die hiermee aan de slag willen. V&VN-voorzitter Bianca Buurman: “Iedereen heeft in de covidcrisis gezien wat voor innovatiekracht en kennis er in onze beroepsgroep zit. Dit actieplan is opgezet om de praktische wijsheid die onze beroepsgroep bezit te benutten en te versterken.”

Mei

“Dit is de eeuw van de verpleegkundigen en verzorgenden.” Dat zegt V&VN-voorzitter Bianca Buurman in haar toespraak op 12 mei, de Dag van de Verpleging. Ze roept daarin op: investeer in verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten.

Als het aan de Tweede Kamer ligt krijgen verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten meer invloed op hun werk en hun werkomgeving. Een ruime meerderheid stemde voor een initiatiefwet van VVD en GroenLinks die werkgevers verplicht om goed te luisteren naar onze beroepsgroep. Nu moet - later dit jaar- alleen de Eerste Kamer nog instemmen met de wet, voor er een juridische verankering komt van de inspraak.

Juni

Hoe zorg je ervoor dat je gegevens van cliënten en patiënten op een goede manier documenteert? In juni verschijnt de nieuwe richtlijn Verslaglegging, waarin tips worden gegeven. “In de oude versie werd nog uitgegaan van papieren dossiers. Deze vernieuwde richtlijn past in deze tijd, waarin we digitaal werken”, zegt Kim de Groot, wijkverpleegkundige en onderzoeker bij Nivel.

Juli

V&VN kondigt in juli aan een leidraad te gaan ontwikkelen over het stellen van de indicatie voor palliatieve sedatie door verpleegkundig specialisten. De leidraad is voor verpleegkundig specialisten een aanvulling op de multidisciplinaire Richtlijn Palliatieve Sedatie. V&VN - betrokken bij het opstellen van de Richtlijn - staat achter de inhoud, op één belangrijk punt na: de formulering van de verantwoordelijkheid voor het stellen van de indicatie voor palliatieve sedatie. Volgens de Richtlijn mag alleen een arts de indicatie voor palliatieve sedatie stellen, terwijl dit in de praktijk ook door verpleegkundig specialisten gebeurt. Die praktijk is er niet voor niets: de betreffende verpleegkundig specialisten staan dicht bij de patiënt, zijn bekwaam en bevoegd.

In de herziene Handreiking Verantwoordelijkheidsverdeling bij samenwerken in de zorg is een belangrijke wijziging doorgevoerd. Voortaan wordt niet meer gesproken over hoofdbehandelaar, maar over regiebehandelaar. En dat kan niet alleen een arts, maar óók een verpleegkundige of verpleegkundig specialist zijn. “Deze handreiking helpt onze beroepsgroep om het in de praktijk beter te regelen”, zegt verpleegkundig specialist Inge Rinzema, voorzitter van V&VN Verpleegkundig Specialisten.

Augustus

Sinds het voorjaar gaat er een ander besmettelijk virus rond: monkeypox. In augustus heeft de GGD het er erg druk mee. “Als je denkt dat iemand monkeypox heeft, is het belangrijk dat je beschermende kleding draagt. Dit zijn dezelfde beschermingsmiddelen die je gebruikt bij een coronabesmetting”, vertelt Esther den Heijer, sociaal verpleegkundige bij GGD Haaglanden.

De vraag naar ouderenzorg blijft stijgen. De wijkverpleging neemt steeds meer ziekenhuis- en verpleeghuiszorg voor haar rekening. En speelt een cruciale rol in preventie en de bevordering van gezondheid. Om deze rol goed te kunnen spelen en zorg uit het ziekenhuis en verpleeghuis goed te kunnen overnemen, moet er worden geïnvesteerd in de wijkverpleging. Met deze investeringen in de wijkverpleging kan duurdere zorg worden vermeden. Dat stelt V&VN in het AD.

September

September begint met het vertrek van V&VN IC-voorzitter Rowan Marijnissen, die tijdens de corona-epidemie uitgroeide tot het boegbeeld van de IC-verpleegkundigen. Eerder dit jaar won ze de Vrouw in de Media Award. Haar opvolger is Joke Dieperink–van der Goot.

Daarna staat de - hete - herfstmaand in het teken van het Integraal Zorgakkoord (IZA) dat moet leiden tot passende zorg in de toekomst. Dat wil zeggen dat patiënten zo lang mogelijk thuis zorg krijgen, de nadruk komt te liggen op het voorkomen van ziekte en er meer digitaal wordt gewerkt. Achterliggende gedachte is dat alleen zo de zorg betaalbaar en toegankelijk blijft. Vooral van de wijkverpleging en -verzorging wordt veel verwacht, zo is te lezen in De Telegraaf. V&VN legt haar leden een peiling voor, organiseert webinars met V&VN-voorzitter Bianca Buurman en publiceert op de website een thema-pagina om uit te leggen wat IZA inhoudt. Op 16 september wordt het akkoord getekend; de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) tekent niet.

De Ledenraad van V&VN is weer compleet! Dit jaar nam een aantal leden afscheid van de raad. Verpleegkundigen en verzorgenden, lid van V&VN, konden zich verkiesbaar stellen voor een plekje in de Ledenraad. De Kiescommissie maakt bekend op welke negen kandidaten het vaakst is gestemd. Het gaat om vijf verpleegkundigen, drie verzorgenden en één verpleegkundig specialist.

Oktober

Dat corona nog niet is verdwenen, wordt in oktober duidelijk met een kleine najaarsgolf. In de ziekenhuizen, verpleeghuizen en de wijkverpleging stijgt het aantal besmettingen. Marita de Kleijne, voorzitter van V&VN Verzorgenden, wordt op NU.nl geciteerd over de terugkeer van de mondkapjes.

De eerste lichting Filipijnse en Indonesische verpleegkundigen gaat aan de slag in Nederlandse ziekenhuizen. V&VN-bestuurslid Jaap Kappert legt in onder andere De Stentor uit dat arbeidsmigranten van buiten Europa de druk op de zorg zouden kunnen verlichten, maar dat dit niet dé oplossing is.

Nu IZA is getekend, wordt in het radioprogramma Dit is de Dag de vraag gesteld wat dit voor de verpleeghuizen betekent. Marita de Kleijne, voorzitter van V&VN Verzorgenden, licht dat op 23 oktober toe. “Niet iedereen zou meer terechtkunnen in een verpleeghuis en men zou langer thuis moeten wonen en zelfredzamer moeten worden met onder andere digitale hulpmiddelen. Allemaal mooi en goed gedacht, maar voor de groep die nu 75-plus is gaat dit niet werken. Ga voorsorteren en maak de 55-plussers digitaal vaardiger.”

November

Op de eerste dag van november wordt in de Eerste Kamer de Wet zeggenschap in de zorg aangenomen. Daarmee hebben verpleegkundigen en verzorgenden nu officieel een stem in het beleid van de zorgorganisatie.

V&VN publiceert de leidraad voor het stellen van de indicatie voor palliatieve sedatie door verpleegkundig specialisten. De leidraad is bedoeld om verpleegkundig specialisten duidelijkheid te bieden en goede patiëntenzorg te waarborgen. De leidraad is een toevoeging op de multidisciplinaire Richtlijn Palliatieve sedatie die eerder dit jaar is gepubliceerd. Inge Rinzema, voorzitter van V&VN Verpleegkundig Specialisten, licht de leidraad toe in Nursing: “Waar het ons om gaat, is dat verpleegkundig specialisten zelf bepalen of een handeling te complex is of niet, en dus ook of ze bevoegd en bekwaam zijn voor het indiceren van palliatieve sedatie. De wetgever heeft de norm hiervoor bewust open gelaten.”

De coronagolf is voorbij, stelt het RIVM, en die heeft niet geleid tot overvolle ziekenhuizen. Niettemin stelt de NZa dat door het ziekteverzuim en de personeelstekorten nog steeds niet alle zorg kan worden verleend. Wijkverpleegkundige Caroline Smeets vertelt in Het Financieele Dagblad over de hoge werkdruk en V&VN-bestuurslid Jaap Kappert licht bij RTV Utrecht dit aanhoudende probleem in de zorgsector toe.

December

In december organiseert V&VN voor haar leden een bijeenkomst over de ouderenzorg. Immers: de zorg voor ouderen moet veranderen (langer thuis, meer complexe patiënten in verpleeghuis) en dat betekent ook dat de zorg verandert die professionals verlenen.

De Wet zeggenschap in de zorg mag dan wel zijn aangenomen, uit een grote peiling onder verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten blijkt dat ze de zeggenschap in hun organisatie met een onvoldoende beoordelen. Vanwege de werkdruk en de hiërarchie is er te weinig tijd om mee te beslissen. Joke Dieperink (V&VN IC) noemt de peilinguitkomst in tv-programma EenVandaag wanneer de vraag wordt gesteld of IC-verpleegkundigen zich gehoord voelen.

De NZa adviseert minister Ernst Kuipers (VWS) om niet op korte termijn het aantal kinderhartcentra in ons land te verminderen van vijf naar twee locaties. V&VN-voorzitter Bianca Buurman stelt dat het zaak is alles op alles te zetten om de verpleegkundigen van de centra te behouden, mocht het komen tot een concentratie van deze zorg.

Tijdens de kerstdagen trekt de afdeling Kinderverpleegkunde van V&VN aan de bel over het tekort aan kinder-IC-verpleegkundigen, terwijl het RS-virus voor veel zieke kinderen zorgt. IC-verpleegkundige Renze Jongstra haalt onder meer RTL Nieuws en het NOS Journaal.

V&VN wenst je alle succes, geluk en gezondheid toe voor 2023!