‘Vertrouw op je niet-pluis-gevoel’

Hoe lang staat dat aangebroken pak sap er al? Denkt de cliënt eraan om schone kleren aan te doen? Is zij stil terwijl ze gisteren vrolijk was? Verzorgenden Mariëlle Verstegen en Jurriana Wijshoff werken met mensen met dementie en letten constant op of alles in orde is. Op tijd ingrijpen kan veel ellende voorkomen.

Mariëlle werkt in een verpleeghuis met ouderen met dementie. De bewoners kunnen niet meer vertellen dat ze ergens pijn hebben. Mariëlle let daarom op veranderingen in gedrag: “Wat is er anders dan gisteren? Eet iemand minder? Loopt hij anders, of is zijn gezichtsuitdrukking veranderd?” Zo viel het haar bijvoorbeeld op dat een bewoonster die altijd graag over de afdeling liep, dat opeens niet meer deed. “Zij ging staan en gelijk weer zitten en ik zag aan haar gezicht dat er iets niet klopte. Ze bleek een ingegroeide teennagel te hebben. Iets wat eenvoudig te verhelpen was.”

Vlekken in de broek

Jurriana werkt als verzorgende in de wijk. Ook zij let op wat er is veranderd sinds de vorige keer dat ze bij haar klant was, dat hoort bij haar werk. Ze vraagt zich bijvoorbeeld af wat er aan de hand is als een klant weken lang dezelfde broek met vlekken draagt. “Het kan zijn dat hij vergeet schone kleren aan te trekken, of het interesseert hem niet meer, dat kan ook. Ik ben dan alert op signalen van vergeetachtigheid of depressieve klachten.” Reden om te overleggen met collega’s en de familie. Er is wel een grens. Als de klant vaak wassen nergens voor nodig vindt, respecteert ze dat. “Hij heeft de regie. Wie ben ik om te zeggen dat hij schone kleren aan moet.”

Jurriana houdt in de gaten hoeveel er wordt gedronken: “Als ik elke dag hetzelfde pak sinaasappelsap aangebroken in de koelkast zie staan, vraag ik me af of iemand wel genoeg drinkt. Te weinig drinken kan leiden tot uitdroging en als het lang duurt kan de klant zelfs een delier krijgen.”

Alle zes onrustig

Vaak naar de wc gaan, kan wijzen op een blaasontsteking. De gevolgen van een onopgemerkte blaasontsteking kunnen groot zijn, vertelt Mariëlle. “Als een oudere met dementie pijn heeft bij het plassen, kan hij daar onrustig van worden. Hij kan bijvoorbeeld hard gaan roepen: ‘Er uit, iedereen moet er uit’. En dan zegt een ander: ‘Ik ga naar huis’ en voordat je het weet zijn alle zes de bewoners onrustig.”

Als er echt geen collega kan bijspringen, zit er soms niks anders op dan onrustmedicatie toedienen. “Dat wil je niet, want dan heb je kans dat ze slingerend gaan lopen met het gevaar dat ze vallen. Of ze worden suffig van de medicatie en dan heb je kans op verslikkingsgevaar, wat weer een longontsteking kan opleveren. Risicosignalering is daarom verschrikkelijk belangrijk. Als je op tijd een pilletje tegen de blaasontsteking geeft, heb je een fijne groep.”

Uitdagend

“Het ontrafelen van het gedrag van de bewoners maakt mijn werk uitdagend”, zegt Mariëlle. Dat geldt ook voor Jurriana. Zij vindt het interessant om te zien hoe het met iemand gaat. “Daarvoor moet ik mijn hersens en mijn communicatieve vaardigheden gebruiken en daardoor wordt mijn werk geen automatisme.” Dat het uitdagend is om met ouderen met dementie te werken, zou meer bekendheid moeten krijgen, zegt Mariëlle. “Dan wordt het vak ook aantrekkelijker voor jongeren. Die zijn nu bijna niet te vinden.”

Hebben ze tips voor anderen? Jurriana: “Vertrouw op je niet-pluis-gevoel. Als je denkt hier klopt iets niet, dan is dat vaak ook zo.” 

Mariëlle: “Ga niet om zeven uur ’s ochtends al hollen. Als je een bewoner helpt met opstaan, terwijl je denkt te moeten haasten, dan gaat het radicaal mis. Ik sta vaak een moment stil voordat ik bij een bewoner naar binnen ga en haal even adem. Ik geeft onze ouderen rustig de tijd om te focussen, om te weten waar ze zijn. Als ik ga haasten, dan zegt de bewoner: ‘Ik blijf liever in mijn bed.’ Als ik meega in het tempo van de bewoner, is het ontspannen en heb ik een fijn contact. Daar win je de sfeer mee en dat is het allerbelangrijkste.”  

Vanaf begin 2020 kun je reageren op berichten via het nieuwe verenigingsplatform van V&VN. Wil je nu al een reactie kwijt? Praat mee op social media.