Nieuw kabinet, investeer en heb vertrouwen!

"De zorg bezwijkt onder efficiency en controledrift. Dat heeft één jaar corona pijnlijk duidelijk gemaakt. In Nederland liepen we veel te snel aan tegen de grenzen van onze capaciteit in het ziekenhuis, de wijkverpleging, de ggz en het verpleeghuis. Het volgende kabinet zal stevig moeten investeren in verpleegkundigen en verzorgenden. Managers en verzekeraars moeten een stap terug doen. Want alleen als we op vakmanschap vertrouwen, krijgt de zorg zijn veerkracht terug.

Afgelopen jaar liepen we tegen de grenzen van de IC-zorg aan door het tekort aan IC-verpleegkundigen. En door tekorten aan verpleegkundigen en verzorgenden in het algemeen moesten we een groot deel van de reguliere zorg stopzetten. De impact voor patiënten is enorm, het RIVM becijferde dat 50.000 gezonde levensjaren verloren zijn gegaan.

Het is ernstig: ons zorgsysteem is niet meer bestand tegen crisissituaties. Nu is dat corona, straks mogelijk een andere pandemie. De vraag in de ouderenzorg stijgt de komende jaren bovendien sterk. Zo zijn er in de verpleeghuizen 130.000 extra plekken nodig, een verdubbeling ten opzichte van nu. Zorg thuis groeit snel, omdat meer ouderen thuis blijven wonen en we een deel van de ziekenhuiszorg thuis gaan bieden. Hierdoor wordt het tekort aan verpleegkundigen en verzorgenden steeds groter. Nu is het aantal moeilijk vervulbare vacatures rond de 40.000. Dat zal oplopen tot rond de 100.000 als we niets doen.

Laat het even op u inwerken. We zien dit al lang aankomen. Toch blijven fundamentele investeringen uit, terwijl investeringen noodzakelijk zijn om iedereen die zorg nodig heeft dit nu en straks te kunnen bieden. Tijdens de coronapandemie hebben we gezien welke economische impact de tekorten aan verpleegkundigen en verzorgenden hebben: het land komt tot stilstand om te voorkomen dat de zorg oververhit raakt.

Wachten we wederom tot het fout gaat of grijpen we in?

Als je heel veel professionals moet behouden en aantrekken in een (straks uiteindelijk weer) krappe arbeidsmarkt, betekent ingrijpen: investeren in arbeidsvoorwaarden, loopbaanmogelijkheden, scholingsbudgetten. En het betekent ook: stoppen met het wantrouwen en de controlezucht die in tientallen jaren tijd in het systeem zijn geslopen.

Ruim 95% van de Nederlanders heeft groot vertrouwen in verpleegkundigen en verzorgenden. Daarmee zijn we de meest betrouwbare beroepsgroep in onze economie. Tegelijkertijd – en dit is zeer schadelijk – draait het zorgsysteem op wantrouwen: controle op controle, regel op regel. En dan heb ik het niet over de nuttige regels en controles, die bijdragen aan betere patiëntenzorg, maar over alle regels en controles die goede patiëntenzorg in de weg zitten.

Dit wantrouwen is misplaatst en contraproductief. Wij werken in de zorg om het goede te doen voor onze cliënten en patiënten. Wat het goede is, dat is voor iedere patiënt anders en wordt bepaald in het gesprek tussen zorgverleners en patiënten. Wantrouwen en controle zitten in de weg: er moet te veel verantwoord worden, de zorgverzekeraar zit te vaak op de stoel van de professional, zoals in de wijkverpleging, en er is vaak te weinig ruimte om het goede te doen. Dat moet stoppen.

Ik roep het nieuwe kabinet op om de zorg terug te geven aan zorgverleners en hun cliënten en patiënten. Geef ons op alle niveaus het heft in handen: in onze individuele beroepspraktijk, in onze instelling en in het landelijke beleid. Investeer! Want in deze eeuw liggen de grote uitdagingen voor de zorg grotendeels in het verpleegkundige en verzorgende domein: verbeteren van gezondheid, voorkomen van ziekte, bevorderen van de kwaliteit van leven, zorgverlening thuis of dichtbij huis. We worden steeds ouder en willen gezond blijven. Nederland heeft verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundigen nog nooit zo hard nodig gehad. Dus: investeer en heb vertrouwen. Wij maken de zorg beter."

- Bianca Buurman – voorzitter V&VN