Op weg naar functiedifferentiatie - HagaZiekenhuis: investeren in tijd, energie en emotie

Makkelijk was het niet, de start, maar langzaam en per team gaan ze de pilotfase door; de verpleegkundigen in het HagaZiekenhuis in Den Haag. Ze zijn afgelopen zomer gestart met het ontwikkelen van functiedifferentiatie onder de (project)naam ‘Zorg 2020’. Op een informatieavond, eind juni, komen alle – gemengde – gevoelens naar boven. Wat vaststaat voor iedereen: die functiedifferentiatie moet er komen. Maar de weg ernaartoe is lastig: ‘We moeten voorkomen dat dit een wig drijft tussen mbo en hbo.’

Op de foto een aantal van de mensen die betrokken zijn bij de ontwikkeltuinen Zorg 2020. Vlnr: Talitha Warning, Barbera Spaan, Kirsten Eeuwijk, Jacqueline Bos-Tonnard, Mariska van Riet, Janneke Stevens-Brink.

Teamcoaching

Het is een eerlijke en open discussie, in de auditoriumzaal van het HagaZiekenhuis. Allereerst zijn er veel praktische vragen, waarop vaak al een duidelijk antwoord te geven is. Er zijn ook emoties over de onduidelijkheid die er nog is over zaken als scholing en toetsing, over het aantal toekomstige banen als regie-verpleegkundige, over de eigen kansen en mogelijkheden, én over de veranderende relatie met collega’s. Een leidinggevende vertelt trots én geëmotioneerd over de weg die haar team aflegde; mensen kwamen tegenover elkaar te staan, er werd teamcoaching ingezet om het onderlinge vertrouwen te herstellen. En dat lukte. Met respect voor ieders rol en gevoel. Het belangrijkste? “Gevoelens uitspreken naar elkaar. En verder: veel energie, tijd en testen, testen, testen… wat werkt het beste. Het is een veranderproces en dat is het moeilijkste hieraan. Maar gá het doen, kijk eens goed wat jij zelf wilt, ga aan de slag.”

Tijd nodig…die er vaak niet is

“Ik hoor dat we het gesprek aan moeten gaan en ik lees dat we in de toekomst meer tijd zullen moeten besteden aan EBP en aan onderzoek… Maar we stáán al op min 7 op onze afdeling,” zegt een verpleegkundige in de zaal. Dat probleem – te weinig tijd door een tekort aan mensen – wordt herkend en erkend, ook door aanwezige collega’s uit andere ziekenhuizen. Dit hele proces vraagt nogal wat van de beroepsgroep. In de zaal is ook een verpleegkundige aanwezig die in het LUMC in het projectteam zit: “Wij zijn al ruim een jaar bezig. En op alle afdelingen waar het gelukt is, waren álle medewerkers vanaf dag 1 betrokken. Dus die tijd moeten we toch investeren, al is het nog zo moeilijk. Het is een puzzel; je zou liever vanuit nul beginnen met het leggen van een nieuwe puzzel, maar dat kan niet; je moet ‘m leggen vanuit de bestaande situatie. “

Frenetti-scan helpt

In het HagaZiekenhuis wordt gewerkt met ontwikkeltuinen en denktanks op de verpleegafdelingen. Later zullen ook de andere afdelingen volgen. Teams die beginnen, voeren de Frenetti-scan uit; een zelftest die inzicht geeft in competenties, kwaliteiten en ambitie. Dat is de basis voor het gesprek met de leidinggevende: wat wil je, wat zijn de mogelijkheden, hoe kunnen we die realiseren.

Natuurlijk ligt er ook dan nog geen kant-en-klaar-pakket: “De vraag is steeds: hoe gaan we dit vormgeven,” zegt verpleegkundige Susan Lenssinck, betrokken bij het project Zorg 2020 in het HagaZiekenhuis. “We organiseren bijeenkomsten, we maken filmpjes, we hebben een ‘denktank’ over het toekomstig verpleegmodel. We bespreken wat voorspelbare en onvoorspelbare zorg is; dat is de lijn waarlangs wij denken bij de functiedifferentiatie. Maar natuurlijk zijn er vragen. Persoonlijk – kan ik nog de zorg leveren die ik voorheen leverde? – en op organisatieniveau: wat doen we met EBP? Kunnen mensen daarvoor worden uitgepland? Is daar tijd en geld voor?’ En op die vragen hebben we nu nog geen antwoord. Dat maakt ’t lastig.”

Oog hebben voor de ‘trage vragen’

Projectmanager Zorg 2020 Heleen van Erp, verpleegkundige (‘maar niet meer BIG-geregistreerd’) , noemt het de ‘trage vragen’. De vragen waarop geen snelle antwoorden mogelijk zijn. “Daar moeten we oog voor hebben. Het zijn processen waar je met z’n allen doorheen moet. In eerste instantie is het schrikken. In de twee ontwikkeltuinen die we nu hebben, zie je dat het uiteindelijk lukt om eruit te komen met elkaar. Als je maar vertrekt vanuit de visie op zorg; de functiedifferentiatie moet niet het doel zijn.” Ook individueel is het een proces: “Hoe wil je werken? Dicht op de patiënt en zijn of haar naasten? Of wil je behalve de zorg aan het bed ook tijd besteden aan kwaliteitsontwikkeling, wil je projecten runnen? En: ben je bereid te investeren?” In het HagaZiekenhuis worden relevante thema’s in denktanks door verpleegkundigen uitgewerkt: naast het verpleegmodel zijn dat de functiemix en de rol en plaats van de huidige senior-functie. Ook de uitwerking van functiedifferentiatie op de poli’s, SEH en IC staat op de agenda.

Het projectteam Zorg 2020 heeft contact met andere ziekenhuizen om te zien hoe het daar gaat en om van elkaar te leren.

In deze serie over de invoering van de functiedifferentiatie komen binnenkort ook aan bod: de NW Ziekenhuisgroep (over de aanpak op de verschillende afdelingen, met een goed voorbeeld van een medium-care-afdeling) en ziekenhuis Bernhoven (gestart in 2015 – hier bestaan de twee beroepen verpleegkundige en regieverpleegkundige naast elkaar, en is een nieuw verpleegmodel ingevoerd.) Ook kun je de komende tijd portretten lezen van verpleegkundigen met verschillende achtergronden over hun keuzes, dilemma’s en aanpak tav de beroepsprofielen.

Informatie over de voorgestelde overgangsregeling voor verpleegkundigen vind je op de themapagina. Hier kun je je ook inschrijven voor een telefonisch spreekuur.

Vanaf begin 2020 kun je reageren op berichten via het nieuwe verenigingsplatform van V&VN. Wil je nu al een reactie kwijt? Praat mee op social media.