Structurele maatregelen en zeggenschap nodig voor herstel

Herstel is onmogelijk zonder structurele maatregelen en meer zeggenschap. Dit staat in het Herstelplan voor de zorg dat V&VN en de Federatie Medisch Specialisten (FMS) aan de minister van VWS hebben aangeboden. Bianca Buurman, voorzitter van V&VN: “Inhaalzorg, reguliere zorg én de aanhoudende covid-zorg. De verwachting van de maatschappij is dat dat allemaal snel en tegelijk kan. Zorgprofessionals zouden ook niets liever willen, maar de rek is eruit.”

Overal in de zorg lopen we op dit moment tegen de grenzen aan. In de wijk, in het ziekenhuis, in de GGZ, in de ouderenzorg. De wachtlijsten lopen op. Het langdurig ziekteverzuim neemt nog steeds toe. De uitstroom is groot en de vertrekintentie uit het vak is nog nooit zo hoog geweest. Buurman: “Hierdoor zijn er minder mensen beschikbaar, terwijl we er juist meer nodig hebben. Herstel is alleen mogelijk als we hier iets aan doen. En dat betekent: rust en ruimte, meer zeggenschap, meer waardering, meer loopbaanperspectief en meer opleidingsmogelijkheden voor verpleegkundigen en verzorgenden. Dat is de basis. Die moet op orde. Zolang dat niet is geregeld, kan er van duurzaam herstel geen sprake zijn.”

Meer zeggenschap cruciaal

Zorgprofessionals moeten een zware stem krijgen bij afspraken over inhaalzorg. Buurman: “De professionele zeggenschap van verzorgenden, verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten moet de norm worden. In de hele zorg. Baas zijn over je eigen vak vergroot de motivatie en betrokkenheid bij het werk en leidt zo tot vermindering van de werkdruk. De zorg wordt er ook gewoon beter van als de professionals het voor het zeggen hebben.”

De komende jaren zullen de tekorten aan verpleegkundigen en verzorgenden groot blijven, terwijl de vraag naar zorg hard stijgt. Bij alle manieren om (de groei van) de zorgvraag te verminderen - preventie, meer voorlichting over vaccineren, vergroten van zelfredzaamheid of betere samenwerking in de hele keten - spelen verpleegkundigen en verzorgenden een sleutelrol.

Buurman: “Maar we hebben wel de tijd en ruimte voor nodig om hier professioneel het voortouw in te kunnen nemen. Daarom hebben we hier een plan voor gemaakt met de NVZ en de NFU (ziekenhuizen) en met de GGZ, de gehandicaptenzorg, de verpleeghuizen en de wijkverpleging. Waar je naartoe wil is dat er loopbaanpaden worden ontwikkeld en de zeggenschap van VAR’en en van individuele verpleegkundigen en verzorgenden wordt vergroot. Dat wordt een zaak van de lange adem, want de cultuur in de zorg moet echt veranderen. De knop moet om.”  

Blijvend meer aandacht voor belasting en begeleiding

De professionele manier waarop Defensie nazorg en begeleiding biedt moet gemeengoed worden in de zorg. Daar zetten ze in op teambuilding en collegiale ondersteuning, én houden ze langdurig de vinger aan de pols. Om hieraan bij te dragen zullen V&VN en de FMS de richtlijn van Defensie voor psychosociale ondersteuning vertalen naar de praktijk van zorgprofessionals.

Ook willen de FMS en V&VN instrumenten ontwikkelen om professionals te ondersteunen. Bij zorgwerkgevers moet blijvend meer aandacht komen voor de balans tussen belasting, rust en herstel van zorgprofessionals. Elke zorgprofessional moet de ruimte krijgen gemaakte overuren op te nemen en nieuwe overuren te weigeren. Ook moet er meer ruimte komen voor activiteiten als scholing, team building en moreel beraad.

Vinger aan de pols

Buurman: “We willen dat zorgaanbieders elk kwartaal gaan meten hoe het fysiek en mentaal met hun medewerkers is gesteld en welke ondersteuningsbehoefte er bestaat. Er is nu bijvoorbeeld geen uitsplitsing in de ziekteverzuimcijfers naar reden van uitval. Voor goede begeleiding is dit echter wél noodzakelijk. En we gaan onze peiling van voor de zomer in het najaar herhalen om te zien of er verbetering optreedt.”

• Bekijk hier het Herstelplan voor de zorg
• Bekijk hier de kamerbrief van VWS