V&VN-voorzitter Bianca Buurman: ‘Zeggenschap krijg je niet in een dag. Je moet er bovenop zitten, niet loslaten’

Samen met verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten plannen maken voor de toekomst. Daar krijgt Bianca Buurman, nieuwe voorzitter van V&VN en verpleegkundige in hart en nieren, energie van. Nadenken over oplossingen voor de personeelstekorten bijvoorbeeld, of over de grote uitdagingen in de coronacrisis. Haar belangrijkste missie: ervoor zorgen dat onze beroepsgroep meer invloed krijgt op het beleid dat in de zorg wordt gemaakt. “Daar wordt de zorg zó veel beter van.”

Bianca Buurman wordt voorzitter van V&VN in een tijd waarin de beroepsgroep nu al meer dan een jaar werkt onder crisisomstandigheden: “De psychische en fysieke impact is groot. Ik denk steeds: wat heeft dat voor consequenties voor de komende jaren? Hoe voorkomen we verdere uitval en uitstroom? Dat is topprioriteit.”

Eerste wapenfeit: bescherming voor zorgverleners

Haar eerste wapenfeit bij V&VN gaat over betere bescherming voor zorgverleners: V&VN heeft het gebruik van het FFP2-masker uit voorzorg als norm gesteld. FFP2-maskers moeten beschikbaar zijn voor iedere zorgverlener die daarom vraagt. Dat vindt een meerderheid van de Tweede Kamer. En minister Van Ark heeft dat nog eens bevestigd.

“Maar we zijn er nog lang niet”, zegt Bianca. “De norm is gesteld. De maskers zijn er. Nu moeten we zorgen dat alle verpleegkundigen en verzorgenden ook daadwerkelijk kunnen beschikken over FFP2-maskers. Daarover maken we afspraken met de werkgevers. En we zijn in gesprek met de medisch specialisten, die niet gewend zijn dat onze beroepsgroep hierover meebeslist. Zeggenschap krijg je als beroepsgroep niet in een dag. Dat is hard werken. Je moet er bovenop zitten, niet loslaten.”

Waar ligt dat toch aan? “Bij zaken als infectiepreventie of maskers zie je dat de richtlijnen niet in samenspraak met de verpleegkundigen en verzorgenden zijn opgesteld. Er is vanuit microbiologisch perspectief gekeken, en niet naar de verpleegkundige en verzorgende praktijk. Er is dus niet meegenomen hoe superbelangrijk de context is. Je bent aan het werk binnen die anderhalve meter. In het ziekenhuis, maar zeker ook daarbuiten. Bij mensen thuis, waar slecht geventileerd wordt bijvoorbeeld. Waar je voortdurend afwegingen moet maken met betrekking tot veiligheid. Wij kijken wél naar die praktijk. Vanuit onze professionele afweging stellen wij: handel vanuit voorzorg en gebruik FFP2-maskers bij covid-patiënten en bij mensen met een covid-verdenking.”

Snel inspelen op vragen vanuit de beroepsgroep

Welke rol ziet Bianca Buurman voor V&VN weggelegd? “Het gaat erom wat de leden nodig hebben om hun werk goed te kunnen doen en hoe V&VN hen daarbij kan ondersteunen. Dat is voor mij leidend bij de ontwikkeling van de vereniging. Het betekent bijvoorbeeld snel en concreet inspelen op actuele vraagstukken. Een goed voorbeeld is wat nu heel erg speelt: het mogelijke scenario van een code zwart als er door de Britse variant een enorme toestroom ontstaat van coronapatiënten.

Dat betekent dat niet iedereen meer de zorg kan krijgen volgens de normen die nu gelden. Daar krijgen we heel veel vragen over van leden en van VAR’s. We maken nu een afwegingskader voor de verpleegkundige en verzorgende praktijk: hoe bepaal je dan welke zorg je geeft, wat doe je als mensen niet meer naar de IC kunnen, hoe zorg je voor goede palliatieve zorg, hoe zorg je dat je volgens het tuchtrecht goed handelt onder dit soort omstandigheden?”

Vereniging Nieuwe Stijl: bestuur meer op afstand, afdelingen in the lead

De structuur van de vereniging is ook aan het veranderen. “Het verenigingsbestuur zie ik op termijn als meer ondersteunend aan de specialistische afdelingen van V&VN. Daar zit zoveel kennis van de praktijk! Hoe kunnen we zorgen dat zij meer aan het roer komen? Dat vraagt om ontwikkeling van talent en leiderschap, maar het vraagt van het bestuur ook een andere opstelling. Ik denk dat het goed is als afdelingsbestuurders niet alleen intern, maar ook extern aan belangrijke overleggen deelnemen, ook in Den Haag. Kijk maar hoe dat het afgelopen jaar is gegaan met de afdeling V&VN Intensive Care. Uiteindelijk leverde die de meest bepalende inbreng in het opschalingsplan voor de IC-capaciteit.”

“Als je kijkt naar de nieuwe plannen voor de beroepsvereniging, dan streven we daarnaar. Natuurlijk, daar moeten we de tijd voor nemen, want de omstandigheden zijn extreem. Maar nu is zeggenschap over ons vak nog niet vanzelfsprekend. Als er maar voldoende verpleegkundigen en verzorgenden aan het bestuurlijke overleg deelnemen, dan hebben we per definitie veel meer zeggenschap over ontwikkelingen in ons vak.”

Of ze het dan niet jammer vond om haar positie bij VWS als Chief Nursing Officer op te geven? “O nee, ik ben een verpleegkundige in hart en nieren, hier voel ik me thuis. En het grappige is: ik zit nu juist méér aan tafel op het ministerie.”

Verzorgenden: meer loopbaan­perspectief

Voor de verschillende beroepsgroepen binnen V&VN ziet Bianca Buurman specifieke uitdagingen, die ze graag samen met hen zou willen oppakken. Voor het beroep van verzorgende is loopbaan-perspectief één van de grote vraagstukken. “Wat hebben verzorgenden nodig om een leven lang te kunnen blijven leren als zij dat willen? Er verandert zoveel in hun werk – kijk bijvoorbeeld naar het toenemend aantal mensen met dementie in de wijk. Hoe mooi zou het zijn als je je als verzorgende vakinhoudelijk verder kunt verdiepen, je kunt specialiseren.

Ik zou meer aandacht willen besteden aan: wat hebben verzorgenden nodig om hun complexer wordende werk goed te kunnen doen? Hoe kunnen zij daarin groeien en hoe zien zij hun rol in dat geheel? Dat geldt ook op beleidsniveau en zeggenschap. Iedereen heeft er weleens behoefte aan om een zijpad in te slaan, om eens met iets anders bezig te zijn, bijvoorbeeld met beleid. Ook bij V&VN willen we de kennis en ervaring van verzorgenden op bestuursniveau beter benutten. We zijn daarom op zoek naar een verzorgende voor het bestuur.”

Verpleegkundigen: belangrijke rol bij preventie

“Loopbaanmogelijkheden zijn ook voor verpleegkundigen heel belangrijk, omdat ze een grote rol spelen bij het behouden van mensen voor het vak. Daarnaast zullen denk ik juist verpleegkundigen een grote rol spelen bij het vormgeven van preventie. Primaire preventie – hoe voorkom je dat mensen ziek worden – speelt in de wijk en in de huisartsenpraktijk. In het ziekenhuis gaat het om voorkomen dat mensen opnieuw opgenomen moeten worden, in een vicieuze cirkel terecht komen.

Verpleegkundigen zijn bij uitstek betrokken bij de vraag: snáppen mensen wat ze hebben, snappen hun mantelzorgers wat er nodig is na terugkeer naar huis – en als het dan toch ontregelt: wat moet er dan gebeuren, wat is er nodig, kan ziekenhuisopname dan voorkomen worden? Maar ook in de ggz is dit vraagstuk relevant, hoe voorkom je een terugval, hoe signaleer je dit tijdig?”

Verpleegkundig specialisten: meer in rol als regiebehandelaar

“Voor het vak van verpleegkundig specialisten zie ik vooral de uitdaging: hoe kunnen zij meer als regiebehandelaar functioneren? Hier loopt de ggz voorop; daar is de regierol al duidelijk gedefinieerd en vooral veel meer ingeburgerd in vergelijking met de ziekenhuizen. In de eerste lijn bestaat nog helemaal geen financiering voor de verpleegkundig specialist als regiebehandelaar. Binnen de wijk zijn de tarieven niet eens toereikend, terwijl daar juist veel potentie is voor de regiebehandelaar als je meer aan thuisbehandeling wilt doen.”

Aan ambitie ontbreekt het niet, maar is er nog ruimte voor vrije tijd? “Ja hoor, maar ik krijg er ook energie van om dan juist de werkvloer op te gaan. In vakanties weer meedraaien in een verpleeghuis, bijvoorbeeld. Dat heb ik nodig. Daar vóel je de verhalen, dan zijn het weer je eigen verhalen.”

Bron: V&VN Magazine 1-2021 | Tekst: Liselot Meelker | Beeld: Milan Vermeulen