'Ziek naar werk? Wat voor risico's neem je dan?'

De druk op de IC’s neemt af en steeds meer beperkingen in de samenleving gaan overboord. Maar de druk op de rest van de zorg is nog steeds hoog. De uitval is groot, door quarantaine en ziekte. De personele bezetting staat onder druk én de kwaliteit van leven van bewoners en cliënten. Bovendien knellen de regels voor quarantaine soms met de praktijk. “Elke dienst is het maar de vraag met hoeveel we zijn.”

Inge Rinzema, verpleegkundig specialist ouderenzorg in Groningen en voorzitter van V&VN VS: “Bewoners worden dankzij de vaccins minder ziek door covid. Maar de stress is er voor ons, de bewoners en hun dierbaren niet minder om. Hun gezondheid is en blijft broos. Als een bewoner besmet raakt, moeten we isolatieverpleging toepassen. Anders dan tijdens de eerste lockdown zijn we gelukkig open voor bezoek. Maar wel met PBM. Dat schept afstand. Terwijl ons werk juist vraagt om nabijheid en intimiteit. Zeker op iemands sterfbed. Dat gaat me telkens weer aan het hart.”

Veel collega’s zijn ziek of zitten in quarantaine. Inge: “De bezetting is heel mager. Elke dienst is het maar de vraag met hoeveel we zijn. Gelukkig houden we de sfeer er wel goed in. Door te doen waar we goed in zijn: stug doorwerken en keuzes maken. En door oog te blijven houden voor elkaar. Maar het komt soms wel uit je tenen.” 

Groot contrast 

Het contrast tussen de samenleving en het verpleeghuis is soms groot, ziet Marita de Kleijne, voorzitter van V&VN Verzorgenden en werkzaam in een verpleeghuis in Brabant: “Kijk hoe we met besmettingen omgaan in de verpleeghuizen. Het voorkomen daarvan gaat boven alles. Bewoners gaan bij het geringste signaal van mogelijke besmetting meteen op hun kamer in isolatie. Ze moeten daar 48 uur wachten op de uitslag van de PCR-test. Wij komen helemaal ingepakt langs. Terwijl je ook regelmatig zou kunnen zelftesten zoals de rest van Nederland. Ik vind dat je de bewoners iets meer vrij moet durven laten. Zodat ze binnen het verpleeghuis het kleine beetje regie dat ze hebben zo veel mogelijk kunnen behouden.”  

Voor jezelf zorgen

Jaap Kappert, bestuurslid V&VN en verpleegkundig specialist in een verpleeghuis in Amstelveen: “Er is bij ons een uitbraak op één van de PG-afdelingen. Mensen zitten weer in quarantaine, we werken weer met cohortafdelingen én er zijn weer barrières voor contact. Een groot contrast met het doel van onze zorg: kwetsbare mensen een zo fijn mogelijke oude dag geven. Ondertussen is van mijn team afgelopen maand zeker de helft minstens een keer uitgevallen.” Hoe vang je dat op? “Collega’s draaien extra diensten of zijn vanuit huis telefonisch bereikbaar. We lopen een tandje harder, maar zorgen ook goed voor elkaar. Ziek is ook echt ziek. Het is belangrijk om elkaar daarin de ruimte te geven. En om voor jezelf te zorgen.”

Die ruimte is er veel minder ziet Jan Hoefnagel, ambulanceverpleegkundige in Brabant en voorzitter van V&VN Ambulance: “We zien een stuk minder ernstige covidpatiënten. We kunnen patiënten makkelijker kwijt op de SEH. Maar de druk is nog steeds groot. Veel collega’s vallen uit door quarantaine. Maar de ambulance moet altijd blijven rijden. Overal in het land worden scholingen afgebeld. Alle franje gaat eraf, alle nevenactiviteiten. Er is geen ruimte meer voor ontspanning. Het relaxte praatje bij de koffie is weg, net als de personeelsuitjes. Terwijl je die keihard nodig hebt om stoom af te blazen. Om met zijn allen een biertje te drinken. Dat maakt ons werk draaglijk. Daarom ben ik blij dat de restaurants en cafés weer open zijn. Daar snakten we denk ik allemaal naar.”

Estafette van uitval

Joke van der Goot, IC-verpleegkundige in Apeldoorn, heeft in haar ziekenhuis continu te maken met collega’s die niet inzetbaar zijn vanwege quarantaine: “We wisselen elkaar af, het is een soort estafette. Er zitten nu vier collega’s thuis van de zestig vanwege quarantaine. De druk is nog groot, maar verschilt van week tot week. De IC ligt regelmatig vol, maar niet meer met alleen covidpatiënten. In november keken we met angst en beven naar de toekomst, die mentale belasting is nu een stuk minder. Dat geeft wat meer rust, zeker op de IC, hoe onzeker het ook is wat er nog op ons afkomt. Maar we dachten natuurlijk al eerder een paar keer dat het beheersbaar was.”

Pauline Arts, wijkverpleegkundige in Gelderland, ziet een wisselend beeld: “Het ene team heeft een cliëntenstop, het andere draait goed. Waar wij vooral last van hebben is dat als iemand uitvalt door quarantaine die vaak niet de enige is. Veel collega’s werken in het dorp waar ze wonen, de kinderen zitten vaak bij elkaar op school. Dus als de ene collega in een team besmet is of in quarantaine moet, dan is ze vaak niet de enige. De situatie voor teams blijft hierdoor kwetsbaar en onzeker. ”

Ergernis en ongemak

De regels voor quarantaine leiden in de praktijk bovendien tot ergernis en ongemak. Pauline: “Er zijn te veel uitzonderingen. Dat maakt het ingewikkeld en dus riskant. Als een cliënt contact heeft gehad met een positief getest iemand, moet die in quarantaine. En op de vijfde dag testen en dan uit quarantaine. Maar hij of zij moet wel tot dag tien uit de buurt blijven van mensen die kwetsbaar zijn. Mijn collega’s en ik komen tot die tiende dag mét persoonlijke beschermende middelen op bezoek, terwijl de cliënt gewoon naar de dagbesteding of de supermarkt gaat, of bezoek ontvangt. Buren zien dat. Dat is heel ongemakkelijk. Mensen worden boos op ons of schamen zich.”

‘Compenseer en bied excuses aan’

Friso Raemaekers, SEH-verpleegkundige in Midden- en West-Nederland: “Het is druk op de SEH’s. Maar dat is het eigenlijk altijd, met of zonder covid. Je moet gewoon roeien met de riemen die je hebt en… gaan!” Nu de uitval groot is, oefenen leidinggevenden druk uit op medewerkers om toch te komen werken. Friso: “Laat je een dagje eerder testen, dan kun je een dagje eerder weer beginnen met werken. Maar wat voor risico’s neem je dan voor jezelf en je gezin en je patiënten? Een manager kan op zijn kop gaan staan, maar als ik de regels aan mijn laars lap, ben ik daar zelf verantwoordelijk voor. Twee jaar geleden vond het RIVM het blijkbaar prima om ons onbeschermd te laten werken. Ik werd in februari 2020 uitgelachen als ik mondneusmasker droeg tijdens triage. Achteraf gezien ben ik blij dat ik het heb gedaan. Je moet je niet gek laten maken, maar jezelf goed informeren en voor je zaak en beroep gaan staan.”

In het eerste half jaar van de pandemie waren in verpleeghuis en wijk niet of nauwelijks PBM op voorraad. Nog los van de richtlijnen die te weinig bescherming boden, maar vaak wel het beleid bepaalden. Marita: "Heel veel collega's zijn daardoor besmet geraakt. De overheid moet haar verantwoordelijkheid nemen. Voor alle zorgmedewerkers die hierdoor ziek zijn geworden. Die long covid hebben. Zij verdienen excuses en ruimhartige compensatie. Behoud hen voor de zorg. Zeg: jullie zijn belangrijk. Als begeleider van leerlingen of stagiairs. Als buddy van beginnende collega’s. Hou ze vast.”