Palliatieve zorg in tijden van corona

Hoe begeleid je in tijden van corona patiënten en familieleden in de palliatieve fase? Op basis van vragen en zorgen geven we antwoorden. Bijvoorbeeld over de inzet van beschermende middelen voor naasten van de patiënt, zodat zij goed afscheid kunnen nemen. Palliatieve Zorg Nederland (PZNL) heeft veel vragen over palliatieve zorg in deze tijd beantwoord op de website Palliaweb.nl.

Om je snel verder te helpen, lichten we hier een aantal relevante vragen uit. Per vraag lichten we toe waar je de juiste informatie kunt vinden. Staat jouw vraag er niet tussen? Mogelijk vind je deze wel terug op Palliaweb.nl. Is dit niet het geval? Maak dan een melding via het meldpunt van V&VN. Dan pakken wij het verder op. Houd ook deze pagina in de gaten. We blijven deze aanvullen met relevante informatie voor verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten.

Hoe ga ik het gesprek aan met patiënten en hun naasten?

Praten over sterven is niet altijd makkelijk. Voor zowel patiënten als zorgprofessionals kan het een moeilijk onderwerp zijn. Toch is het heel belangrijk om op tijd te praten over de wensen en verwachtingen. Het delen van de verkregen informatie met de hoofdbehandelaar is vervolgens van groot belang. Als je van een patiënt in de thuissituatie of in het verpleeghuis hoort dat hij niet naar een IC wil, zorg dan dat de huisarts/specialist ouderengeneeskunde hiervan op de hoogte is.

• Lees hier suggesties voor het voeren van gesprekken met de patiënt en/of diens naasten.
• Lees hier basistips voor de communicatie met een patiënt wiens situatie verslechtert en diens naasten.

Adviezen per sector: contact tussen naasten en een patiënt met het coronavirus in de stervensfase.

• In de thuisomgeving
  Voor de patiënt, maar zeker ook voor de naasten, is het heel belangrijk om goed afscheid te kunnen nemen. PZNL heeft adviezen opgesteld speciaal voor de thuisomgeving. Deze adviezen zijn afgestemd met het RIVM en kunnen dus als leidraad dienen. Je vindt de adviezen voor in de thuissituatie hier.
  
  
• In het ziekenhuis of verpleeghuis
  Ook voor naasten van patiënten in de stervensfase die in het ziekenhuis of in een verpleeghuis liggen heeft PZNL adviezen opgesteld. Ook deze adviezen zijn afgestemd met het RIVM en kunnen dus als leidraad dienen. Je vindt de adviezen voor in het ziekenhuis of verpleeghuis hier.

Hoe om te gaan met het tekort aan medicatie en/of pompen ten tijde van de coronacrisis?

Palliatieve Zorg Nederland heeft samen met experts in de palliatieve zorg een leidraad gemaakt over de inzet van continue palliatieve sedatie in tijden van de coronacrisis. De beschikbaarheid van sedativa en pompen staat onder druk. Deze leidraad doet daarom voorstellen voor bewust gebruik. Dankzij de tabel en de flow-chart, die in de leidraad te vinden zijn, kun je zien welke stapsgewijze inzet het meest geschikt is. Lees meer in de leidraad. 

Overzicht: welke hospices hebben bedden vrij? 

Omdat er behoefte bleek aan inzicht in welke hospices tijdens de coronacrisis bedden beschikbaar hebben, heeft PZNL een interactieve kaart ontwikkeld. Hierop kun je precies zien welke hospices plek hebben en zo ja, hoeveel bedden er beschikbaar zijn. Je kunt op de kaart ook zien welke hospices bedden vrij hebben voor coronapatiënten. 

Waar kunnen mensen terecht voor geestelijke verzorging in tijden van corona?

De coronacrisis kan zorgen voor angst en eenzaamheid. De crisis kan er zelfs voor zorgen dat mensen in een isolement raken. Wie thuis worstelt met vragen over het leven nu, begeleiding nodig heeft bij het verwerken van verdriet of bij rouw of wie hulp nodig heeft bij het verhelderen van gedachten, kan terecht bij Centrum voor Levensvragen. Dit kan zonder een verwijzing. Het Centrum voor Levensvragen biedt ondersteuning aan mensen van 50 jaar en ouder en aan volwassenen en kinderen in de palliatieve fase en hun naasten. Lees hier hoe je in contact kunt komen met het Centrum voor Levensvragen in jouw regio.

Tip: op 8 december organiseert het Centrum voor levensvragen de webinar ‘Zin’ in de feestdagen? Een webinar over levensvragen tijdens de feestdagen en corona. Dit webinar gaat in op de vele aspecten van levensvragen: hoe herken je dit als professional, hoe ga je hiermee om, wat kun je zelf en wanneer verwijs je door en naar wie dan? Deelname is gratis. Meer informatie vind je hier.

Hoe betrek je de naasten bij de laatste zorg na het overlijden?

Ook als iemand is overleden aan het coronavirus, kunnen naasten op verzoek helpen bij de verzorging na het overlijden. Ook is het een mogelijkheid voor naasten om alleen aanwezig te zijn bij de laatste zorg na het overlijden. In beide situaties moet aan een aantal voorwaarden worden voldaan.

• Lees hier aan welke voorwaarden voldaan moet worden als een naaste wil helpen bij de laatste zorg na het overlijden.
• Lees hier aan welke voorwaarden voldaan moet worden als een naaste aanwezig wil zijn bij de laatste zorg na het overlijden.

Wat zijn de besmettingsrisico’s voor nabestaanden nadat een patiënt is overleden aan het coronavirus?

Het coronavirus is een virus dat van mens op mens overgebracht wordt door besmette druppels die vrijkomen bij hoesten, niezen en bij (direct) contact. Griepvirussen worden op dezelfde manier verspreid. Dit vormt na overlijden geen risico meer.

Het virus overleeft maar kort buiten het lichaam, van enkele uren tot een dag. De zorg voor een patiënt die is overleden aan het coronavirus is daarom hetzelfde als de zorg voor een patiënt die is overleden aan de griep. De reguliere hygiënemaatregelen die gelden voor de uitvaartbranche volstaan daarom ook voor de zorg voor mensen die zijn overleden aan het coronavirus. Op de website van het RIVM vind je hier meer informatie over. Hier vind je ook informatie over contact met de overledene en de nabestaanden na de verzorging.

Ondersteunende materialen/tools

• Download hier een zakkaartje met de belangrijkste uitgangspunten voor palliatieve zorg in tijden van Corona (Zakkaartje O2Pz).
• Download hier het Handvat gespreksvoering met kwetsbare mensen over behandelwensen
• Download hier Praktische handvatten voor palliatieve zorg bij mensen met dementie in tijden van COVID-19 
• Lees meer over de Hulplijn voor steun aan naasten van IC-patiënten