Veelgestelde vragen over werken in de coronacrisis

Op onze themapagina vind je een overzicht van relevante informatie en richtlijnen per sector. Ook vind je hier een pagina met verwijzingen naar leermiddelen, scholingen en kennisplatformen over het coronavirus.

Defensie heeft tips en adviezen opgesteld rondom de mentale gezondheid van zorgprofessionals. Ook kun je de webinar terugkijken die defensie heeft georganiseerd.

Wil je je hart luchten? Dan kun je als zorgprofessional terecht bij een landelijke hulplijn van het Instituut voor Psychotrauma. Hier word je zeven dagen per week te woord gestaan door gespecialiseerd psychologen. De hulplijn is bereikbaar tussen 08.30 – 21.30 uur op het volgende nummer: 088 – 330 55 00. Meer informatie vind je hier.

Via de website Sterk in je werk – Extra coaching voor de zorg kun je je aanmelden voor een gratis coachingsgesprek. Lees hier meer over in dit artikel. 

Het RIVM geeft aan dat je al besmettelijk kunt zijn vlak voordat je klachten hebt. Bijvoorbeeld als je schreeuwt en er kleine druppeltjes met virus uit neus en mond in de lucht komen. Dit kan ook door niezen en hoesten gebeuren. Andere mensen kunnen besmet raken als zij die druppeltjes inademen of bijvoorbeeld via de handen in de mond, neus of ogen krijgen. Daarom adviseert V&VN samen met de vakbonden; maak altijd (preventief) gebruik van mondmaskers. Tenzij wij zelf op basis van onze eigen professionele afweging besluiten daarvan af te wijken. Lees het hele advies op onze website.  

Hieronder vind je meer informatie via het RIVM. Let op: het advies van V&VN over het preventief gebruik van PBM gaat verder dan de huidige richtlijnen van het RIVM.

➝ RIVM: Vragen en achtergronden
➝ RIVM: Informatie voor professionals
➝ RIVM: Richtlijnen

Iedereen in Nederland kan zich laten testen als er sprake is van één of meer symptomen die passen bij het coronavirus. Het gaat om de volgende symptomen:

• verkoudheidsklachten zoals neusverkoudheid, loopneus, niezen en/of keelpijn
• hoesten
• benauwdheid
• verhoging of koorts
• plotseling verlies van reuk en/of smaak.

Bij één of meer van deze klachten moet je thuisblijven en kun je je laten testen. Totdat de testuitslag bekend is, moet je thuisblijven. Bij koorts en/of benauwdheid, moeten ook alle huisgenoten thuisblijven tot na de uitslag van de coronatest.

Het is van groot belang dat je je als zorgprofessional bij klachten direct laat testen.

Zorgmedewerkers;

• met klachten die passen bij corona; én
• die onmisbaar zijn voor de (directe) patiëntenzorg en continuïteit van die zorg (dit geldt ook voor laboratoriumpersoneel); én
• die niet vervangen kunnen worden door een collega,

kunnen zich met voorrang laten testen. Zij kunnen zich aanmelden via Rijksoverheid. Hier is ook informatie opgenomen over welke zorgberoepen wel en welke beroepen niet in aanmerking komen voor testen met prioriteit.

Ga voor meer informatie naar:
➝ RIVM: Testbeleid zorgmedewerkers

Ook wanneer je als verpleegkundige of verzorgende géén klachten hebt, kunnen cliënten bang zijn voor besmetting. Bespreek met je leidinggevende hoe je deze mensen kunt geruststellen. Doe vooral ook, wanneer dat kan, een beroep op andere zorgprofessionals. Bijvoorbeeld de psycholoog, geestelijk verzorger, maatschappelijk werker of activiteitenbegeleider. Denk daarnaast ook aan andere manieren van contact, zoals telefonisch, via beeldbellen of via de mantelzorger(s). 

Ook de regels voor het indiceren zijn verruimd naar zorg op afstand, bijvoorbeeld (beeld)bellen. Toch blijft het in sommige gevallen ook belangrijk om achter de voordeur te komen. Hier lees je meer over in het volgende artikel.

Het RIVM heeft een richtlijn gemaakt over zwangere patiënten en zwangere zorgprofessionals. Lees de richtlijn.

Chirurgische maskers type IIR bieden, onder voorwaarden, voldoende bescherming tegen besmetting met het coronavirus. Alleen bij handelingen waarbij grote hoeveelheden aerosolen kunnen vrijkomen, zoals bronchoscopie, tracheale, intubatie en niet-invasieve beademing moeten FFP2-maskers worden gebruikt. Dit zegt het RIVM in een herziene richtlijn over het gebruik van mondneusmaskers. Het RIVM baseert zich hierbij op de huidige kennis over de overdracht van het nieuwe coronavirus (COVID-19) via druppels en (in-)direct contact.

Bekijk hier de filmpjes van wijkverpleegkundige Pauline Arts over hoe je een mondneusmasker gebruikt en hoe je deze juist niet moet gebruiken:

Volgens het RIVM mag je een chirurgisch mondneusmasker of een ademhalingsbeschermingsmasker (FFP) aan één stuk door dragen voor maximaal 3 uur. Als je merkt dat ademen moeilijker wordt, kun je het masker eerder vervangen. Je moet het masker ook eerder vervangen als het nat voelt, als het besmet is met lichaamsvocht, als het beschadigd is of wanneer je tussendoor iets eet of drinkt. Als je werkzaam bent op een cohortafdeling geldt: vervang het masker ook bij het verlaten van het cohort. Let op dat je een masker nooit om de hals draagt. Maskers hoeven niet per patiënt te worden gewisseld. Handschoenen en schorten wel. 

➝ Het RIVM geeft hier antwoord op meer vragen over het gebruik van mondneusmaskers.

Nee, het is beter om dat niet te doen. Tussentijds op- en afzetten kan alleen als je de buitenkant van het masker niet aanraakt. Let op dat je het masker niet ergens neerlegt op de buitenkant en dat je het nooit om de hals draagt.

Ja, als het praktisch uitvoerbaar is voor thuiszorgmedewerkers die van huis naar huis gaan. Als je het masker onderweg toch wilt afdoen, raden we aan om een nieuw masker te gebruiken.

De houdbaarheidsdatum van het masker staat vermeld op de verpakking. Als de houdbaarheidsdatum verstreken is, kan de kwaliteit niet meer gegarandeerd worden. Dit heeft niet zozeer te maken met de steriliteit, maar met de houdbaarheid van de materialen. En dan met name die van het elastiek. Elastiek droogt uit, waardoor het risico bestaat dat het spontaan knapt tijdens het dragen. Verder zit er met name bij de neus en ook aan de buitenkant een soort foam. Dit kan meer poreus worden of veranderen van structuur. Hierdoor sluit het minder goed aan op je gezicht en is er kans op lekkage.

Onderzoek in opdracht van het ministerie van VWS laat zien dat er inmiddels voldoende beschermende middelen op voorraad zijn, ook als mondmaskers meer preventief gebruikt worden. Bekijk hier de actuele voorraad beschermende middelen. Het advies voor preventief gebruik van mondneusmaskers wordt bovendien ondersteund door Actiz en ZorgthuisNL. Geef dit aan bij je werkgever. Werkt dit niet, neem dan contact op via het V&VN meldpunt.  

Nee, handschoenen gaan eerder kapot als je je handen wast met handschoenen aan. Dit kunnen hele kleine scheurtjes zijn die je niet met het blote oog kunt zien. Toch zorgt het ervoor dat de handschoenen niet meer goed beschermen. Handschoenen dienen te worden gewisseld per patiënt.

Handschoenen komen meer dan een masker in aanraking met lichaamsvloeistoffen van een patiënt en andere besmette oppervlakken. Op het moment dat je met je handschoenen aan het masker zit, kan het masker dus extra bevuild worden. Zeker bij een masker dat al vies/vochtig is, is de kans op overdracht van micro-organismen groter. Het doel van het niet aanraken van je masker met je handen/handschoenen is om het masker zo schoon mogelijk te houden.

Nee, dit kan zorgen voor wrijving tussen de twee lagen, waardoor de handschoenen eerder scheuren en juist minder bescherming bieden.

Het RIVM heeft een instructievideo gemaakt voor het gebruik van handschoenen. Bekijk de instructievideo hier.

Het RIVM geeft aan dat een spatwaterdicht schort met lange mouwen de voorkeur heeft. Zijn er geen schorten met lange mouwen aanwezig? Dan kun je ook een spatwaterdicht halterschort gebruiken bij de verpleging van een coronapatiënt. Je moet dan wel het halterschort over dienstkleding met korte mouwen dragen, zodat je na het uittrekken van je handschoenen ook je blote onderarmen kunt desinfecteren. Gebruik tijdens het verplegen van een coronapatiënt dus of een wegwerpschort met lange mouwen of een halterschort over dienstkleding met korte mouwen. Je kunt een schort niet bij meerdere patiënten gebruiken.

Jouw werkgever is verantwoordelijk voor een gezonde en veilige werkomgeving. Meer informatie en richtlijnen vind je hieronder.

Let op: het advies van V&VN over het gebruik van PBM gaat verder dan de huidige richtlijnen van het RIVM. 

➝ RIVM: Uitgangspunten PBM bij verzorging, verpleging of medische behandelingen buiten het ziekenhuis
➝ NHG: Dossier coronavirus
➝ Actiz: Dossier coronavirus voor zorgorganisaties

Op de website van de Inspectie SZW (arbeidsinspectie) vind je een meldformulier. Via dit formulier kun je een melding maken als je niet veilig je werk kunt doen, bijvoorbeeld omdat je geen of onvoldoende persoonlijke beschermingsmiddelen tot je beschikking hebt. 

Zorgmedewerkers kunnen vanaf maandag 21 september met voorrang terecht om getest te worden op corona. De aanvraag voor een test kan via een landelijk prioriteitsnummer van de GGD. Dit nummer is 0800- 8101 en is dagelijks tussen 07.30 en 20.00 uur bereikbaar. Lees hier meer over het maken van een afspraak om met voorrang getest te worden.

Dat is onveilig én onwenselijk. Doe dit dan ook niet. Het vergroot de kans op meerdere besmettingen en op (langdurige) uitval. Op termijn zijn we daarmee alleen maar verder van huis. Geef bij je werkgever aan dat dit gevaarlijk en onwenselijk is. Word je alsnog gevraagd om te werken, maak dan een melding via het V&VN meldpunt.

Die uitzondering is absoluut onwenselijk. Veiligheid en de best mogelijke kwaliteitsnorm moeten altijd voorop staan. Geef bij je werkgever aan dat dit gevaarlijk en onwenselijk is. Word je alsnog gevraagd om te werken, maak dan een melding via het V&VN meldpunt.

Er zijn verschillende initiatieven ontstaan waar (voormalig) verpleegkundigen, verzorgenden, verpleegkundig specialisten en andere zorgprofessionals zich kunnen aanmelden om te helpen in de zorg. Inmiddels is er door partijen in de zorg, waaronder V&VN, één centraal punt opgericht waar vraag en aanbod per regio aan elkaar worden gekoppeld. Meld je aan via extrahandenvoordezorg.nl.

Alle (voormalig) verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten die willen helpen in de zorg kunnen zich aanmelden via extrahandenvoordezorg.nl. Maar hoe zit dat als je BIG-registratie verlopen is? Die vraag kregen we veel binnen bij ons meldpunt en daarom maakten we het bespreekbaar in Den Haag. Zelfstandig ingezet worden als verpleegkundige kan wanneer je BIG-geregistreerd bent en sinds kort ook als je BIG-registratie is verlopen ná 1 januari 2016. Dit laatste is een tijdelijke maatregel van VWS.

➝ Lees hier onder welke voorwaarden deze maatregel van kracht is.

Bij het Landelijk Consortium Hulpmiddelen kunnen aanbieders, leveranciers en producenten terecht met hun aanbiedingen via info@lchulpmiddelen.nl. Gaat het om een particulier initiatief om een kleine voorraad te delen? Dan kun je terecht bij het Rode Kruis. Op deze pagina vind je alle informatie en contactgegevens.

Dit hebben we juridisch laten checken. Als zorgverlener moet je je werk veilig en met bescherming van je eigen gezondheid kunnen uitvoeren. Je werkgever moet zorgen voor een veilige werkomgeving. Dat betekent dat je werkgever in het geval van (of verdenking van) corona bij een patiënt moet zorgen voor voldoende persoonlijke beschermingsmiddelen. De richtlijn van het RIVM hierover is bindend. Er zijn verschillende wetten waarin deze verplichting voor je werkgever (op verschillende terreinen) is opgenomen. Denk aan de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) en de Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO). 

Als je werkgever geen of te weinig beschermingsmiddelen beschikbaar stelt en jij weigert op grond daarvan zorg te verlenen, mag je werkgever jou niet zomaar ontslaan of salaris inhouden. We adviseren je om goed in gesprek te blijven met je werkgever en afspraken die je met hem of haar maakt schriftelijk vast te leggen. ‘Zonder meer’ thuisblijven is nooit een goed idee. 

Stelt je werkgever wél voldoende beschermingsmiddelen ter beschikking, maar ben je toch te bang om te gaan werken? Dan mag je niet zomaar besluiten je werkzaamheden niet uit te voeren. Je werkgever moet in dat geval wel kijken of hij of zij andere maatregelen kan nemen om de angst bij jou te verminderen. Bijvoorbeeld door je andere werkzaamheden te laten verrichten. Ook in dat geval is goed contact met je werkgever belangrijk én is het van belang om afspraken hierover schriftelijk vast te leggen. 

Bekijk hier de richtlijn die je vertelt welke persoonlijke beschermingsmiddelen je wanneer nodig hebt.

• Mag ik verplicht worden om meer diensten te draaien?
• Mag mijn werkgever mij een reisverbod opleggen?
• Mag mijn werkgever mij verbieden om familie te bezoeken?
• Als ik verplicht pauze moet houden op de afdeling, moet mijn werkgever mijn pauze dan doorbetalen?
• Mijn vakantiedagen zijn ingetrokken. Wanneer kan ik deze wel opnemen?
• Kan mijn werkgever mij verplichten te kiezen tussen de twee werkgevers waarvoor ik momenteel werk?

Voor deze vragen kun je terecht bij je leidinggevende, bij de afdeling HR/P&O of bij de OR van jouw organisatie. Ook de vakbonden kunnen je hierbij adviseren. 

De overheid heeft een speciale regeling getroffen om zzp’ers te ondersteunen die nu opdrachten mislopen. Vraag de Kamer van Koophandel om advies over hoe je hier een beroep op kunt doen.

Het ministerie van VWS heeft de centrale inkoop en distributie van beschermende middelen en hulpmiddelen opgepakt. Onderdeel van deze aanpak is de oprichting van het Landelijk Consortium Hulpmiddelen, samen met ziekenhuizen, academische centra, leveranciers en producenten. De beschikbaar komende hulpmiddelen worden regionaal verdeeld via de GGD/GHOR en ROAZ. Werkgevers én zzp’ers die als éénpitter werken, kunnen zich hier melden voor beschermende middelen en hulpmiddelen. Lees meer.

Artikel 3 lid 1 sub a van de Arbowet verplicht werkgevers zo veel mogelijk te voorkomen dat het werk een nadelige invloed heeft op de gezondheid van werknemers. Kwetsbare werknemers hebben hierbij recht op extra bescherming. Bekijk voor meer informatie de RIVM-richtlijn over kwetsbare medewerkers.

Volgens het RIVM val je in deze groep als je een verhoogd risico loopt op een ernstig beloop van een corona-infectie. Je loopt een verhoogd risico als je bijvoorbeeld een chronische hartaandoening hebt (en hiervoor onder behandeling van een cardioloog bent) of als je een ernstige nieraandoening hebt die leidt tot dialyse of niertransplantatie. Bekijk voor de volledige lijst met aandoeningen die zorgen voor een verhoogd risico de richtlijn van het RIVM. 

In principe is het uitgangspunt volgens de richtlijn van het RIVM dat je als kwetsbare medewerker je werk kunt blijven doen. Mits iedereen volgens de richtlijnen en procedures van de organisatie werkt (naast de richtlijnen van het RIVM en eventueel de GGD) en mits er goede persoonlijke beschermingsmiddelen beschikbaar zijn. De inhoud van je werk, je individuele gezondheid en je werkomstandigheden vormen altijd het uitgangspunt. Het is belangrijk om goed met je leidinggevende/werkgever te overleggen over jouw situatie en hoe taken kunnen worden uitgevoerd. Er moet een risico-inschatting gemaakt worden. De bedrijfsarts adviseert hierbij. Val jij in de groep kwetsbare medewerkers, speelt er een verhoogd gezondheidsrisico (bepaald na een weging van de werkgebonden infectierisico’s en je individuele gezondheidsfactoren) én is voldoende bescherming niet mogelijk? Dan moet je worden vrijgesteld van werkzaamheden waarbij je wordt blootgesteld aan coronapatiënten, patiënten die verdacht worden besmetting van het coronavirus en aan besmette materialen of werk in een laboratoriumomgeving. Je leest hier meer over in de richtlijn van het RIVM. 

Het RIVM geeft aan dat dit maatwerk is. Er moet gekeken worden naar het risico op besmetting op de werkplek, de mate van kwetsbaarheid van jou als medewerker en de haalbaarheid van andere preventieve maatregelen. Is er bijvoorbeeld sprake van een situatie waarin veel personen door elkaar lopen en contact met elkaar hebben? Denk hierbij aan een verpleegafdeling of een route in de wijk. Of is 1,5 meter afstand houden tot patiënten niet realistisch? In deze gevallen is het risico op besmetting groter dan wanneer je gemakkelijker afstand kan houden tot collega’s en patiënten. Bekijk voor meer informatie de RIVM-richtlijn over kwetsbare medewerkers.

Het RIVM adviseert om in eerste instantie te kijken naar het beleid dat geldt in je organisatie. Wil je meer persoonlijk advies? Neem dan contact op met je bedrijfsarts of huisarts. Hij of zij kan je adviseren over jouw inzetbaarheid op je werk.

Alle verpleegkundigen en verzorgenden wiens registratieperiode in de periode 1 maart 2020 - 31 december 2020 afloopt, hebben tot uiterlijk 1 januari 2021 om herregistratie aan te vragen. Voldoe je niet aan de herregistratie-eisen dan wordt je registratie tot die tijd ook niet doorgehaald. Bovendien geldt vanwege de coronacrisis een 10% lagere herregistratie-eis van 1 maart 2020 tot 1 januari 2026. Indien nodig worden deze maatregelen verlengd.

➝ Lees meer over de coulanceregeling wegens COVID-19.

Alle verpleegkundig specialisten waarvan de registratieperiode afloopt ná 1 maart 2020, hebben tot 1 januari 2021 de tijd om herregistratie aan te vragen. Dit geldt met terugwerkende kracht voor alle herregistratie-aanvragen die vanaf 1 maart 2020 moesten worden ingediend. Uiteraard blijft het ook mogelijk om eerder herregistratie aan te vragen. Tot 1 januari 2021 wordt je registratie in het VSR niet doorgehaald als je niet aan de herregistratie-eisen voldoet. Afhankelijk van de ontwikkelingen wordt onderzocht of de termijn tot 1 januari 2021 voldoende is, of dat een verdere verruiming noodzakelijk is. Lees meer.