Morele Stress

Door: Ankana Spekkink 

Als verzorgende, verpleegkundige of verpleegkundig specialist heb je de verantwoordelijkheid om het goede te doen voor de mensen waar je voor zorgt. Jij bent degene die binnen de zorgrelatie met je patiënt en zijn/haar naasten je handelen afstemt op dat wat nodig is voor goede zorg. Wanneer je onvoldoende tegemoet kan komen aan de waarden die voor je patiënt, zijn/haar naasten of jezelf van belang zijn dan gaat goede zorg wringen. Je kan niet de zorg geven die je zou willen geven en ervaart onzekerheden, onmacht of bezorgdheid. Dit kan leiden tot morele stress.   

Het ervaren van morele stress en morele twijfel is onderdeel van je beroep en niet iets dat ten alle tijden voorkomen moet worden, in tegendeel. Het is een zinvolle ervaring die helpt de zorg op een goede manier te organiseren en te geven. Het is dan ook belangrijk dat je jezelf bewust bent van je twijfels of bezorgdheid over de zorg en dat je er naar luistert. Het geeft richting aan je handelen en is onderdeel van je beroepsuitoefening. Door deze signalen in jezelf serieus te nemen en je er verantwoordelijk voor te maken kan je ontdekken wat er schuurt in de zorg, onderzoeken wat je wél kan doen en hier naar handelen. Dit zal de kwaliteit van zorg ten goede komen. Dan zal blijken dat ook in de situatie dat je niet meer de gebruikelijke zorg kan geven, er toch goede afwegingen gemaakt kunnen worden. Bijvoorbeeld door samen met de patiënt keuzes te maken in de zorg zodat er geen zorg verdwijnt die voor de patiënt als betekenisvol wordt ervaren of door te onderzoeken of naasten of vrijwilligers tijdelijk kunnen ondersteunen. Ook kan het zijn dat je in sommige gevallen uitzonderingen maakt op het beleid.  

Als morele stress lang aanhoudt heeft dit risico’s voor uitval of uitstroom van zorgverleners uit het beroep. Dit kan voorkomen worden door de ruimte te nemen en krijgen om als verzorgende, verpleegkundige of verpleegkundig specialist mee te denken over de organisatie en uitvoering zorg. Hierbij dient de beroepscode als leidraad voor het handelen. Bij situaties waarbij niet zo makkelijk duidelijk is wat goede zorg is kan het helpen om gebruik te maken van een methode voor ethische reflectie, bijvoorbeeld een moreel beraad of het instrument CURA. Door je gevoel, de verschillende morele afwegingen, perspectieven en handelingsopties binnen de eigen context en zorgsituatie zorgvuldig in kaart te brengen kan je tot inzichten komen die bijdragen aan goede zorg voor je patiënten.   
Lees ook het interview met Hans van Dartel en Ankana Spekkink voor het V&VN Magazine: 'Morele stress geeft een rotgevoel, maar is ook nuttig'